
Февраль 8-ти Россияның эртем хүнү кылдыр 1999 чылдан эгелеп демдеглеп турар. Дүүн, февраль 7-де, Эртем хүнүнүң бүдүүзүнде химия эртемнериниң кандидады, Тываның гуманитарлыг болгаш тускай социал-экономиктиг шинчилелдер институдунда улуг эртем ажылдакчызы Наталья Ховалыг база төөгү эртемнериниң кандидады, Россияның Аныяк эртемденнер эвилелиниң Тывада регион салбырының даргазы Валерия Каң оларның киржилгези-биле Кызылдың Н.Н. Макаренко аттыг №15 лицейинге школачылар аразынга эртем-практиктиг конференция болуп эрткен.
Аңаа ук лицейниң 5-ки клазының өөреникчизи Валентина Оюн Дус-Хөлдүң экологтуг болгаш биологтуг байдалын, 8-ки классчылар Лилия Анашкина ары пергазының ажыктыг шынарын, Яна Кожага тываларның үндезин чаңчылдарын, Айжык Салчак Кызыл хоорайның овур-хевирин шинчилээн ажылдарын илеткээн.
Өөреникчи бүрүзүнүң шилип алган темазы тускай болган. Чижээлээрге, ары чигириниң кижиниң организминге кайы хире ажыктыын шупту дыка эки билир бис. Ынчалза-даа арының пергазының дугайында кым-даа билбес. Чамдык улус ону танывас-даа. Перга дээрге ары чигири дег кайгамчык, онзагай шынарлыг чем. Эң-не кол чүве, пергада организмге чугула херек витаминнер бар болганындан кижиниң иммунитедин көдүрер, анемияны эмнээр деп Лилия түңнээн.
Оон ыңай 5 дугаар класстың өөреникчизи Валентина Оюннуң Дус-Хөлдүң экологтуг болгаш биологтуг байдалының дугайында шинчилел ажылын онзазындым. Ол Дус-Хөлдүң экологтуг байдалының дугайында айтырыгны көдүрген. Шинчилел ажылын кылып тура, өөреникчилерниң Дус-Хөлге хамаарыштыр билиин хынап, тестилерни эрттирген. Валентинаның кылган ажылындан алгаш көөрге, Дус-Хөлдүң экологтуг байдалы хүнден хүнче баксыраан. Ынчап чоруй чоорту чиде бээриниң кырында деп түңнелге келген. Бир эвес Дус-Хөлге дыштанган кижи бүрүзү ону камнап кадагалавас болза, кандыг-даа торгаалдар чараш хөлдү камгалавас деп түңнээн.
Өске-даа өөреникчилерниң кылган ажылдары ажыктыг болгаш солун болган. Бичии шинчилекчилерниң илеткелдериниң соонда ТГШИ-ниң төлээлери Валерия Каң болгаш Наталья Ховалыг өөреникчилерниң кылган ажылдарынга үнелелди берип, чедер-четпестерни чугаалааш, уругларга эгелеп алган ажылынга ынак болурун, оон салдынмайн уламчылаарын күзээн.
Шынап-ла, бичиизинден тура эртем ажылын сонуургап, шинчилел ажылдарын кылып эгелээн уруглар ол чаңчылын салбайн, келир үениң эртемденнери болзунам деп йөрээдим!
Айдың ОНДАР.
Авторнуң тырттырган чуруу.
Рубрика:
Санал-онал немээри