Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг республикада шупту аалчылар бажыңнарын категория аайы-биле бөлүктээрин туризм комитединге дааскан. Аалчылар хүлээп алыр оран-сава объектилерин албан ёзузу-биле бөлүктээриниң федералдыг негелделери шыңгыырааны-биле холбаштыр ону кылыр ужурлуг.
Херек кырында 2025 чылдан эгелеп “сылдыс” деңнелинге хыналда эртпээн аалчылар бажыңнары болгаш аян-чорукчулар хүлээр черлер турисчи объектилер аккредитациязының «Аалчылар хүлээп алыры» национал системазының чаңгыс аай даңзызындан үнер ийикпе азы ынаар кирбейн баар. Сентябрь 1-ден эгелеп ындыг аалчылар бажыңнарының ажыл-чорудулгазын соксадыр – олар чүгле аалчыларны хүлээп алыр эргези чок эвес, а чарлал безин кылып болбас.
Республика Баштыңының туризм адырынга кичээнгейни улгаттырганы — ону шапкын хөгжүткен. Сөөлгү үш чылда Тываже аян-чорукчулар агымы ийи катап көвүдээн. Республика турисчи агымны өстүргени-биле, 2024 чылда Санкт-Петербургту безин мурнааш, Россияда мурнуку черже үнген.
Тываның эрге-чагыргазы туризмни социал-экономиктиг хөгжүлдениң бир шимчедикчизи болдурарын планнап турар. Шак ындыг сорулга-биле Тыва чылдың-на чурт хемчээлинге туристерни хаара тудар хемчеглер календарын ажылдап кылып турар. Чижээ, 2025 чылда Мурнуу-Сибирьниң эң бедик чери – Мөңгүлек даанче үнери, «Көшкүн чоннуң өртемчейи» Россияның чоннарының хөгжүм херекселдериниң фестивалы, «Дүңгүр» хамнаашкын фестивалы, «Наадым» малчыннар байырлалы, «Верховье» орус культура фестивалы, «Үстүү-Хүрээ» дириг хөгжүм фестивалы, “Азия төвү” Бүгү-россияның хостуг хүреш маргылдаазы дээш оон-даа өске хемчеглер ында кирген.
Туристерни оон-даа хөйнү хаара тудары-биле, эрге-чагырга черлери база сайгарлыкчылар турисчи ачы-дуза даңзызын калбартыр дээш, улуг ажылды чоруткан. Чаа ачы-дузалар санында Тывага автомобильдиг, чадаг-тергелиг болгаш чадаг, Енисей бажынга дөрт хонук дургузунда аян-чорук бар. 25 чурттаар оран-сава ажыттынган болгаш чаарттынган, ооң иштинде республикада камгалалдыг булуңнар – Тожу азы Төре-Хөл хөл, бурунгу шивээ «Пор-Бажың» дээн ышкаш черлерде аалчылар чыттырар 25 черни ажыдып чаарткан.
"Аалчылар бажыңнары болгаш өске-даа чурттаар оран-сава ээлериниң шүшпең чоруундан адырның хөгжүлдезинге киирген хөй күжениишкиннер болгаш инвестициялар хилис барып, чөпшээрелди ап шыдавайн баар чорукту болдурбас бис"– деп, Владислав Ховалыг демдеглээн. А ындыг дүвүрээзинге үндезиннер бар – чайның эгезинде Тывада аалчылар хүлээп чыттырар 107 черниң чүгле 37-зи боттарының категорияларын бадыткааны илереттинген. Бир эвес олар дүргедевес болза, сентябрь 1 соонда классификациязының дугайында херечилели чок артып каарының болгаш, аңаа дүүштүр, ажыл чок артарының айыылы бар.
Категория тыпсыр чурум боду дүрүмнерлиг болгаш хуусаалыг болганда, аалчылар бажыңнарының ээлери дүргедээр ужурлуг. Бирээде, ону ийи чадага чорудар. Шупту чурттаар оран-савалар федералдыг аккредитация албанының порталынга – fsa.gov.ru-га боттары квалификацияны эртер. Объектиниң ээзи бодунуң албан чериниң деңнелин тодарадып, реестрже медээни киирер. Ооң соонда аңаа «сылдыс чок» деп классификацияны тыпсыр.
Ийиги чадада аккредитациялыг организацияның ээзи эксперттер-биле харылзажыр. Эксперттер объектини хынап келгеш, документилерин болгаш дериг-херекселдерин көрүп, «сылдысты» тыпсырының дугайында шиитпирни үндүрер. Ол чүүл дораан кылдынмас. Туризм объектилерин бөлүктээринге федералдыг аккредитация албанында республикадан бодунуң эксперттери чок дээрзин чугаалаары чедер. Ооң мурнунда чылдарда Тываның гостиница бизнезиниң ээлери Москвадан специалистерни чалап, олардан үнелелди ап турган.
Республикада туризм сезонун чаа-ла эгелеп турар деп, Владислав Ховалыг чугаалаан. Ынчангаш тыва аалчылар бажыңнарының ээлери боттарының объектилеринге сылдыстарны, категорияларны кылдырып алырынга үе ам-даа бар. Регионнуң эрге-чагыргазын төлээлээн туризм комитеди сайгарлыкчыларга ол талазы-биле чогуур дузаны чедиреринге белен.
2021 чылдың январь 1-ден эгелеп Россияның гостиницаларынга сылдыстарны албан тыпсыр чурум күштүг дээрзин сагындыраал, ооң мурнунда классификацияны бодунуң күзели-биле кылдыртыр турган. Сылдыстар туристерниң күзээни таарымчалыг ачы-дузаны алырынга дузалаар.
А.МОНГУШ.
Чурукту интернеттен хоолгалаан.
“Шын” № 23 2025 чылдың июнь 19