«Логос» немелде өөредилге төвүнүң удуртукчузу, «Сайзырал» төвүнүң психологу Анна Сванестиң удуртулгазы-биле «Азбука счастливой семьи» деп курстуң дугайында солуннуң мурнунда үндүрүлгелеринде таныштырган болгай мен. Ол өөредилге дугайында Анна Сванес-биле чугаавысты уламчылаар-дыр бис.
– Силерниң эрттирип турарыңар курстарның, кичээлдерниң чонга ажыының дугайында чугаалап бээр силер бе, Анна Николаевна?
– Чамдык улус янзы-бүрү тренингилер дугайында дыңнааш, көңгүс херекке албас, тоовас. Оларга херекчок кылдыр санаар. Бир чамдык кижилер бир-ле эки чүүлдү билип алыксаар, чаа чүүлдерге сонуургалдыг болур. Кижилерниң психиказы аңгы-аңгы болганда, бүгү чүүлдү боттарыныы-биле хүлээп алыр-дыр ийин. Меңээ херек кичээл-дир деп санап турар улуска ол, шынап-ла, ажыктыг, а херекчок деп санап турар улуска ол кандыг-даа хоолу чок чем-биле дөмей.
– Чугаавыс ийи аңгы категорияның кижилериниң база оларның психиказының дугайында болганда, психика деп чүл дээрзин тайылбырлап бээр силер бе?
– Ол дээрге кижиниң мага-бодунуң база бир кезээ-дир. Карак азы кулак аараан болза, карак-кулак эмчизинге шинчидер, эмнедир болгай бис. Чүгле карак азы кулак эвес, мага-боттуң кайы-даа кезээ аараанда, тускай специалисче баар. Бир эвес сагыш-сеткил аараан болза, арага-биле сагыш-сеткилин оожургадырының орнунга, психологка барганы дээре. Психологка тускай эмнээшкинни эртер. Бир эвес чогуур үе-шаанда эмневес болза, сагыш-сеткил аарыындан аарый берип болур.
Сагыш-сеткил аарыы колдуунда үш чадалыг болур: өйүнде азы эгези, ортумак, сандаргай. Кандыг-ла-бир байдалдың азы болуушкуннуң уржуундан сагыш-сеткилге анчыг, сагышсыранчыг чүүлдер тыптып кээрге-ле, дораан хемчээн албас болза, ийиги ортумак чадаже шилчий бээр. Ийиги чадага-даа келгеш, сагыш-сеткилге дуза катпас болза, сандараашкын эгелээр. Ынчан сагыш-сеткилге клиниктиг дуза херек апаар. Клиниктиг дуза албас болза, арагалаашкынче кире бээр ужуру ол. «Чүге арагалаар сен?» дээш арагаже хандыкшый берген дөргүл-төреливисти ажынарывыска-даа, оон чүү-даа үнмес. Арагалай берген деп шупту билир, а чылдагаанын кым-даа билбес таварылгалар хөй.
Тывалар арага ишпес-ле болза, дыка угаанныг, сайзыраңгай чон-дур бис ийин. Чогаадыкчы, уран талантылыг, чаңгыс багай чүүлүвүс – арагага хандыкшыл. Арагалаашкынның хайындан чеже-чеже чаштар өскүс артып, а чежези дириг ада-иези барда-ла, өскүссүреп чоруур-дур.
Ынчангаш тус черлерге, чижээ, «Азбука счастливой семьи» дээн ышкаш өске-даа психологтуг курстарны, бөлгүмнерни ажыдып, бот-боттарын деткижери чугула деп санаар мен. Ниитилелге бодумнуң өмүнээмден үлүг-хуумну киириштирер дээш, мындыг курстарны эрттирип чоруур мен.
Айдың ОНДАР чугаалашкан.
Чурукту интернет четкизинден алган.
«Шын» №89 2023 чылдың ноябрь 22