- Март 29–30 хүннеринде “Ак терге” деп 14 хар чедир школачылар аразынга Бүгү-российжи шыдыраа маргылдаазының 3-кү чадазы “Аныяктар ордузунга” болуп эрткен. Аныяк-өскенни патриотчу болгаш сагыш-сеткил талазы-биле кижизидип, уруглар аразынга спорттуң массалыг хевирлерин нептередип, салым-чаяанныг шыдыраачыларны илередир сорулгалыг чылдың-на ук маргылдааны эрттирип турар. Ооң 1-ги чадазы школалар иштинге март 15-те, кожуун чергелиг маргылдаалар 19–20 хүннеринде болган. А түңнел оюннар 2022 чылдың июнь 1-ден 9-ка чедир Сочи хоорайга болуп эртер.
Ниитизи-биле республиканың аңгы-аңгы булуңнарындан 16 команда киришкен. Өөреникчилерниң-даа, тренер башкыларның-даа кызып турары көскү. Ындыг-даа болза, дески чүве кайда боор, аразында дүрүм билбес уруглар база бар. Өзүп олурар шыдыраачыларның чедиишкини тренерлерден хөй кезиинде хамааржыр болганда, башкыларны шыдырааның чажыт билиглеринге-даа, башкылаашкын талазынга-даа өөредири негеттинип турар.
“Мен бодум профессионал шыдыраачы-даа болзумза, башкылаашкын талазы-биле билиглер херекчок дээр болза, шын эвес апаар. Шыдырааны өөредир методика ажыл-агыйымга ындыг чугула эвес-даа болза, дөмей-ле бодум хуумда ам-даа өөренип чоруур мен. Билиглер кижиге кажан-даа артык эвес” – деп, шыдыраага спорт мастеринче кандидат, ТР-ниң күш-культура болгаш спорт яамызының шыдыраа тренери, маргылдааның кол судьязы Адыгжы Куулар чугаалап турар.
Барыын-Хемчик кожууннуң Кызыл-Мажалык суурнуң 1 дугаар школазының башкызы Уран Соян өөреникчилерин киириштирип чедип келген. Ол боду психолог эртеми дооскан-даа болза, бодунуң сонуургалының аайы-биле 8 чыл бурунгаар шыдыраа башкылап ажылдай берген. Бодунуң өөреникчилери-биле маргылдаага чаңгыс эвес удаа киржип турар. “Кожуунувус иштинге шылгарап үнгеш, республика чергелиг маргылдаада киржип чедип келгенивис бо. 2008 чылдан тура уруглар аразында болуп турар Россия чергелиг маргылдааларывыстың бирээзи болуп турар. Кызыл хоорайның командалары черле дендии шыырак-тыр. Өөреникчилерим аразында эң-не бичиизи 4-кү класстың өөреникчизи Анжелина Хомушку 7–8 класс угбалары, акылары-биле деңге ойнап чоруп турар. Аңаа келир үеде бүзүрелим улуг” – деп, Уран Соян медегледи.
Республиканың аграрлыг лицейиниң шахмат болгаш физика башкызы Артем Дудукпенович Сарыглар аныяк үелеринде шыдыраага шыырак ойнап чораан. Буян-Бадыргының 100 чыл оюнга тураскааткан республика маргылдаазынга чемпионнап турган үелери база бар. Эң-не шыырак кылдыр санаттынып турар командалар Кызылдың 15 дугаар лицейи, Чадаананың 1 дугаар школазы болгаш Күрүне лицейи дээрзин хоочун шыдыраачы баш удур даап бодап турган. Каш чыл эртсе, ооң өөреникчилери база тергиидеп үнүп эгелээри чадапчок.
Командалар аразынга бирги черни Кызыл хоорайның 15 дугаар лицейи бүзүрелдии-биле чаалап алгаш, маргылдааның 2022 чылдың июнь 1-ден 9-ка чедир Сочи хоорайга болуп эртер түңнел чадазынга киржир эргелиг болганнар. А ийигизин Чөөн-Хемчик кожууннуң төвү Чадаана хоорайның 1-ги школазы алган. Тыва Республиканың Күрүне лицейи үшкү черге келген.
Белеткелиниң аайы-биле 4 аңгы бөлүкке чаргаш, бодунуң хуузунда тиилекчилерни илереткен. Эң-не шыырактарының аразынче Күрүне лицейинден Доржу Сувакпит, Кызылдың 15 дугаар лицейинден Арина Иргит, Чадаананың бир дугаар школазындан Сенгин-Чангы Ондар киргеш, 1-ден 3-кү черлерни алганнар.
Ийиги бөлүкке 1-ден 3-кү черге чедир Кызылдың 15 дугаар лицейинден Долзат Наксыл, Чадаанадан Айдаш Метке, Бай-Тайганың Шуйдан Долаан Ооржак олар болганнар.
Күрүне лицейиниң шыдыраачызы Тимур Сундуй, Барыын-Хемчиктиң Кызыл-Мажалык суурунуң 1-ги школазының өөреникчизи Айрат Сарыг-Донгак, Кызылдың 15 дугаар лицейинден Чойжал Монгуш олар үшкү бөлүктүң 1-ден 3-кү черлерин алганнар.
Дөрткү бөлүктүң шыдыраачылары Кызылдың 15 дугаар лицейинден Анастасия Ооржак 1-ги черни, Чадаанадан Айыраа Оюн 2-гизин, а 3-күзүн Сүт-Хөл кожууннуң Алдан-Маадыр суурдан Арыя Куулар чаалап алганнар.
“Маргылдааның эң-не бичии киржикчизи” – Бай-Тайга кожууннуң Шуй суурундан Таңды Хертек болган.
Чүгле хоорай тергиидеп туруп бээр болза, чедимче чок болур. А кажан кожууннар-даа, хоорай-даа школалары деңге сайзырап турда, республиканың деңнели ынчан көстүр дээрзин маргылдааның кол судьязы Адыгжы Куулар чугаалап турар. Ооң мурнунда чылдарга деңнээрге, шыдыраа маргылдаазынга киржип кээп турар командалар көвүдеп, бичии шыдыраачыларның деңнели бедип чоруп олурар. Аңаа доктаавайн, улаштыр сайзыраары чугула.
Чыжыргана СААЯ.
Чурукту ТР-ниң Спортчу хемчеглер эргелелинден алган.