Самбажык аттыг көдээ культура одааның баарынга Алдан-маадырларның салгалдары бөлүк аайы-биле чыглып келген. Оларның аразында каас-коя кеттинген улус Алдан-маадырларның баштыңчызы Самбажыктың салгалдары болду.
Уран Дашижапова:
– Өгбевис Самбажыктың салгалдары болуп Кызыл, Чадаана хоорайлардан, Хорум-Даг сумузундан чедип келдивис. Мен Самбажыктың алды дугаар салгалы кижи мен. Бо хүнде Самбажыктың сес дугаар салгалынга чедир бар бис. Салгалдар ниитизи-биле 200 чеде бээр боор. Бичиилеривис-биле танышпас дээрден башка, арткан улугларывыс шупту таныжар, кады үнчүп-киржип эдержип чоруур бис. Кырган-аваларывыс, кырган- ачаларывысты Самбажыктың оглу Күүштүң беш ажы-төлүнүң ажы-төлүн шуптузун четчелеп, чыып санап бижип алган бис. Улуг улузувуска чедир бижээн альбомну Алдан-Маадыр аттыг национал музейниң салбырынга белек кылдыр эккелдивис. Бистиң аравыста эң-не улуг 96 харлыг өгбевис Бопуулай Күүш оглу Моңгуш Хорум-Дагда чурттап турар. Бопуулай кырган-ачам Самбажыктың уйнуу. Самбажыктың салгалдарының аразында тыва чонга эң-не билдингир улустуң бирээзи чораан ТР-ниң Арзылаң мөгези Маадыр Моңгуш-тур. Маадыр Кавааевич Самбажыктың оглу Күүштүң ийи дугаар уруунуң оглу Каваа оглу болуп турар. Тываның база бир Арзылаң мөгези Сылдыс Моңгуш база Самбажыктың салгалы.
Самбажыктың дөрт дугаар салгалы Салбакай Кош-Кулак:
– Самбажык Моңгуштуң дөрт дугаар салгалы кижи мен. Эң-не улуувус Бопуулай Моңгуш. Ол мээң ачам-дыр. Ачам Самбажыктың үш дугаар салгалы. Мен ооң уруу болганымда Самбажыктың дөрт дугаар салгалы мен. Ачавыс бистиң аравыста ам-даа бар. Төөгүнү чугаалап берип чоруур. Салгал бүрүзү альбомнарны кылган бис. Өөм ээзиниң аайы-биле Тес-Хем кожууннуң Самагалдай ортумак школазында тыва дыл башкылап чоруур мен. Ийи оолдуг бис. Чеди ада чедир төөгүвүстү тургузуп алган бис. Маадыр өгбелиг болганывыска чоргаарланмастың аргазы чок.
Дажыма хүндүнүң салгалы Олег Сарыглар:
– Миннип кээримге-ле авам, ачам суг төөгүнү чугаалап берип чораан. Дажыма хүндүнүң оглу Чаш-оол деп кижи турган. Чаш-оол тос ажы-төлдүг болган. Оларның кыстарының хеймери мээң авам болуп турар. Тос кады төрээнниң ажы-төлү, уйнуктары чыылгаш, хуралдаан бис. Чадаананың орук белдиринде Самбажык биле Дажымага тураскаалды тургускан бис. Кырган-авамның меңээ чугаалап бергени болза, Самбажыктың уруу Хеймерек деп кижи чораан. Дажыманың оглу Чаш-оол. Кажан Самбажык биле Дажыманы тудуп, хоругдап Улаастайже аппарып турда, Хеймерек биле Чаш-оолду өглеп каар силер деп чагаан турган. Ынчангаш шак ол өг-бүледен укталып, дөстелип үнген салгалы-дыр бис. Оон алгаш көөрге, Самбажык-даа, Дажыма-даа бистиң кырган-ачаларывыс болур. Дөрт дугаар салгалы-дыр мен.
Айдың ОНДАР.
Буян ООРЖАКТЫҢ тырттырган чуруктары.
"Шын" №63, август 26, 2023 чыл.