«Шын» 12+

Алик Монгуш: «Мал-маган, азырал дириг амытан өлүп-хораар таварылгада, ооң ээлери мал эмчизи-биле харылзажып, чогуур хемчегни алыры чугула»

16 марта 2024
32
«Дар» дача ниитилелиниң девискээринге өлген малдарның сеги тывылган дугайында видео бижидилгелер социал четкилерде тарай берген. Өлген малдың чылдагаанын тодарадыры-биле Кызыл кожууннуң чагыргазының ажылдакчылары мал эмчилери-биле кады малдар хораан девискээрже үнүүшкүннү кылганнар.


Кызыл кожууннуң чагыргазының көдээ ажыл-агый эргелелиниң даргазы Аян Монгуштуң чугаазы-биле алырга, мал хораан девискээрден 10 бода малдың өлген сегин тодараткан, оларның ийизи молдурга болган. Шупту өлген малдар арып баксыраан байдалда чыткан. Өлген бода малдан шинчилге алгаш, сегин чүък машиназынга чүдүргеш, Сукпак суурда өлген малдарны арыглап узуткаар тускайлаттынган черже чоруткан.

«Өлген малдың сегин мал эмчилери хынап көргеш, кандыг-бир халдавырлыг аарыгның шинчи-демдектери чогун тодараткан. Малдың ээлери олчаан тывылбаан» деп кожууннуң көдээ ажыл-агый эргелелиниң даргазы чугаалаан.

Бо тургустунган байдалга хамаарыштыр Тываның Чазак Даргазының оралакчызы Алик Монгуш дараазында тайылбырны берген.
«Дыка хөй малчын коданнарда бергедээшкиннер тургустунуп турар. Эртенги, кежээки соок чывар, мал оъттаар одарларда харның кылын болганы, ооң кырындан хөртүктээш, дошталы бергени-биле мал боду казып оъттап шыдавайн турар. Ындыг-даа болза, кандыг-даа берге байдалда анаа көрүп орбайн, малын кандыг-бир арга-биле ажаап-карактаар, чемгерер, оларга таарымчалыг байдалды тургузар дээш кызып ажылдап турарлар.

Бистиң агаар-бойдузувустуң кадыг-берге байдалынга мал хораашкыны кыштың чыккылама соогунда база часкы үеже шилчиир үеде болуп турар. Ындыг үеде малчын бүрүзү бүгү талазы-биле харыысалгалыг болур ужурлуг. Малдың өлүп-хораанының чылдагаанын тодарадып, тус девискээрге халдавырлыг аарыглар таратпас байдалды дарый тургузары-биле мал эмнелгезиниң айыткан негелдези ёзугаар өлген малдың сегин узуткаар ужурлуг. Өлген малдың октаттынган сеги халдавырлыг аарыглар тывылдырар, өске дириг амытанга, кижилерге халдавыр тарадыр айыылды тургузуп болур. Малчыннар малы өлүп-хораан таварылгада, бир-ле дугаарында, мал эмчизинге дыңнадып, малдың өлген чылдагаанын тодарадыр. Мал эмчизиниң чогуур түңнели үнген соонда, өлген малдың сегин узуткаар ажылды чорудар ужурлуг» деп, Чазак Даргазының оралакчызы демдеглээн.

Инек-даа бол, дииспей-даа бол, бодунуң хайгааралында турар дириг амытан өлүп-хораанда, ооң ээлери ол дугайты тоомчага албаан таварылгада, оларга улуг түңнүг торгаалды онаарын сагындырып каалы.

ТМГ-ниң медээлеринден.

ШЫН Редакция