Микробтарга удур эмнер дээрге кижилерниң аарыгларга удур туржур чугула чепсээ болуп турар. Ынчалза-даа бо хүнде эртемденнерниң дүвүре- ли – эмчи хайгааралы чокка антибиотиктерни ажыглап турарының түңнелинде, хөй-ле бактериялар оларда чаңчыгып турар. Түңнелинде, анаа эмнеттине бээр халдавырларны эмнээри бергедеп азы шуут болдунмастап, аарыглар нептереп, антибиотиктерниң шынары чидип турар. Ынчангаш РФ-тиң Кадык камгалал яамызы 2023 чылдың ноябрь 20-ден 26-га чедир аңаа удур туржур неделяны чарлаан.
Ол дугайында тайылбырлап бээри-биле ТР-ниң Хөй-ниитиниң кадыкшыл төвүнүң профилактика талазы-биле штаттан дашкаар кол специализи Наталья Агапова-биле чугаалаштывыс.
– Кандыг аарыгларга антибиотиктерни ижерил? Олар организмге кандыг салдарлыгыл база аарыглар-биле канчаар туржуп турарыл?
– Антибиотиктерни бактериялардан тывылган аарыгларга удур ажыглап турар. Олар чүгле бактерияларга күш чедер, а вирустарга кандыг-даа салдар чедирбес. Ооң эки талазы — кижиниң организминиң бодунуң аарыгларга удур туржур системазы күш четпейн барган таварылгада, аар бактериялыг инфекциялар-биле туржур. Чижээ, дегдириишкин, бүүрек дегдириишкини, ангина, сифилис, туберкулёз дээш оон-даа өске. Антибиотиктер тыптырының мурнунда халдавырлыг аарыглардан өлүп-хораар таварылгалар хөй турган.
Антибиотиктер микроорганизмнерни узуткап, оларның өзүп-көвүдээрин болдурбас база янзы-бүрү аргаларны ажыглаар. Оларның кайызы-даа кижиниң кадыкшылын экиртиптер шынары улуг.
Кандыг-даа эмни ижерге, организмге албан бир таарымча чок салдарны чедирер. Ол ышкаш антибиотик база ындыг. Чижээ, аллергия, дисбактериоз (куду олуртур, ижин хейлендирер, хөөн булгандырар дээш оон-даа өске), чоон шөйүндү дегдириишкини дээш оон-даа ыңай.
– Антибиотиктерни чүге эмчиниң сүмези чокка ижип болбазыл? Кандыг айыылды тургузуп болурул?
– Кижи боду аарыгның вирустан азы бактериядан тывылганын тодарадыры берге азы шуут болдунмас. Шын эвес бот-эмнээшкинден янзы-бүрү бергедээшкиннер тыптып, аарыгның эмнээр үезин эрттирип ап болур айыыл тургустунар. Чижээ, грипптен аарый бергеш, дораан-на антибиотик ижип эгелээн-дир. Ынчан ол эм дузалавас, чүге дээрге вируска ол күш четпес. Оон аңгыда, организмниң аарыгларга удур туржур күжүн кошкадып кааптарга, аарыг берге эртер. Антибиотик-биле профилактика чорутпас. Ол чүгле бактерияларны узуткаар.
– Кандыг таварылгаларда антибиотикти шилиири-биле анализтер дужаарыл?
– Бактериялардан тывылган кандыг-даа аарыгны антибиотиктерге тааржыр-таарышпазын тодарадып алыр. Анализтерни дараазында таварылгаларда дужаар: халдавырлыг аарыг аар эртип турар, антибиотик-биле эмненген соонда, эвээш эвес үе (3 айдан эвээш) эрткенде, катап база антибиотик-биле эмнээр ужурга таварышканда, иммунитеди кошкаанда, эмнелгеге хөйү-биле чыдып эмненген түңнелинде, бактериялар антибиотиктерге чаңчыга бергенде.
– Аарыгның демдектери чиде бээрге, чүге антибиотиктерни ижерин соксатпайн, албан бүдүн эмнээшкин курузун алырыл?
– Антибиотиктерниң бүдүн курузун ижерге, чүгле ынчан бактериялар өлүр. Бир эвес ону чедир ишпейн, үзүп кааптарга, бактериялар антибиотиктерниң салдарындан суларай-даа бээр болза, олар өлбес. Ол ышкаш чедир ишпээн антибиотиктер курузу бактерияларның антибиотиктерге чаңчыга бээриниң чылдагааны болур. Аарыгның демдектериниң чиде бээри дээрге чүгле эмнээшкин шын шилиттинген болгаш шынарлыг чоруп турарын көргүзүп турар. Антибиотик-биле эмненириниң хуусаазы шилиттинген эмден болгаш пациентиниң аарыының байдалындан хамааржыр.
– Антибиотиктер ижип турар үеде араганы чүге ишпезил?
– Арага биле антибиотиктерни деңге ижерге, организмниң артык күжү үнер. Антибиотиктиң болгаш араганың организмден үнери оожургап, организм хораннаны бээр. Ындыг таварылгада колдуунда баар, бүүректер, хан-чүрек системазы баксыраар. Оон аңгыда, арага эмнээшкинниң шынарын эвээжетпишаан, антибиотиктиң бодун үреп, бактерияларга удур ажылынга шаптыктаар азы организмден антибиотиктерни дүргени-биле үндүрүп кааптар.
– Үр үе иштинде антибиотиктер ижерге, кижиниң организминге багай салдарлыг болур бе?
– Ийе, ижин-хырынның ажылдаары өскерлип, куду олуртуп, хейленип, хөөн булганып дээш оон-даа өске өскерлиишкиннер туруп болур. Оон аңгыда, эмнерниң салдарындан гепатит, аллергия, антибиотиктерниң бактерияларга күш четпестей бээри дээш оон-даа өске бергедежиишкиннер таваржыр.
– Кандыг таварылгаларда антибиотиктер чокка эмненип болурул?
– Бактериялардан тыптыр халдавырлыг аарыг чиик чадада эртип турар болза, антибиотик ажыглавайн барып болур. Эмчи эмнээшкинни тургускаш, ооң кайы хире эртип турарын хайгаараар.
– Бактерияларның антибиотиктерге чаңчыгарын болдурбас дээр болза, кижи бүрүзү чүнү кылырыл?
– Антибиотиктерни эмчиниң сүмези чокка садып алгаш, ижип болбас. Бодунуң антибиотиктерин өскелерге дамчыдып болбас. Эмчиниң сүмезин, эмниң каш катап ижерин, хемчээлин, канчаар ажыглаарын албан сагыыр.
Оларны үргүлчү ишпес, эмнээшкинниң аразында үезин эмниң айтыышкыны болгаш эмчиниң сүмези ёзугаар сагыыр. Антибиотикти эмчи каш хонук ижер дээнил, ол хирени албан ижер. Чамдыкта экирий бергеш, антибиотиктерни чедир ишпейн, ара кааптар пациентилер турар. Ындыг улус катап база аарый бээр.
Ижин-хырынның микрофлоразын камгалаары-биле, пробиотикти ижери чугула. Оларны аптекада эм кылдыр-даа садып турар, ол ышкаш йогурт болгаш кефирде база бар. Ону антибиотик ишкен соонда, бир шак эрткенде, ижип алыр. Ол ышкаш антибиотик-биле эмнээшкин соонда, ижин-хырынның ажылдаары экижиир кылдыр база ижер.
Холдарны үргүлчү чуур, балыг черлерни албан дезинфекциялаар, арыглап-аштаар. Чем кылып тургаш, арыг-силигни сагыыр. Аарыг кижилер-биле харылзашпазын кызыдар, аарыгларга удур тарылгаларны алыр, бодунуң кадыкшылы дээш харыысалгалыг болур.
Антибиотиктерни чүгле эмчи бижип бээр ужурлуг. Оларны шын эвес ажыглаанындан бактериялар аңаа чаңчыгып турар.
Антибиотиктер-биле чүгле бактерияларны эмнээр. Антибиотиктерниң кайы хамаанчок ажыглалы аллергияга, харын-даа организмниң билинместээринге чедирип болур.
Чыжыргана СААЯ чугаалашкан.
Чурукту эмчиниң хууда архивинден алган.
“Шын” №91 2023 чылдың ноябрь 29