Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол «Аныяк өг-бүлеге кыштаг» төлевилел бодунуң соруун ам-даа уламчылаарын чугаалаан. 2019 чылда төлевилел боттаныышкынының түңнелдерин үндүрген соонда ооң дугайында дыңнаткан. Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызы ооң-биле чергелештир, ооң шынарын экижиткен чаа деңнелче шилчиирин сүмелээн.
«Аныяк өг-бүлеге кыштаг» 2016 чылда бодунуң эгезин салганын сагындыраал. Чон чыыштарынга бирги киржикчилерни шилээш, 200 баш төрүүр хойну дамчыдып, малчыннарга бажыңны болгаш кажаа-хорааны тутчуп үндүрген. Көдээ ишчилер күрүнеден деткимчени алыр аргалыг болзун дээш тараачын-арат ажыл-агыйы бүрүткедип, ажыл-ишке кирген. Шак ынчалдыр кыштагжы өг-бүлелер одар-белчиирлиг ажыл-агыйлар апаргылаан.
Ийи чыл иштинде малының баш санын ийи катап өстүрүп, ол хире санныг хойну дараазында киржикчилерге дамчыдары – керээниң кол негелдези. Ону күүсеткен соонда, малчында арткан мал-маган ооң өнчүзүнче шилчий бээр.
Төлевилелди 2016 - 2019 чылдарда боттандырып турда, чон 416 аныяк өг-бүлеге бүзүрелин илереткен. Федералдыг болгаш республика бюджеттериниң акша-хөреңгизинден база Тываның Улусчу банкызындан чээли акшаларындан 436,6 млн. рубльди оларның ажыл-агыйларын хөгжүдеринче салган.
«Аныяк өг-бүлеге кыштаг» төлевилелдиң 4 чыл дургузунда күүселде түңнелдеринден алгаш көөрге, бистиң бодап алган планнарывыс шынзыттынган. Бирги шилилгениң шупту киржикчилери бот-тускайлаң малчыннар апаргылаан! 200 баш хойлардан эгелеп алгаш, камгалап алган малының бажын дараазында киржикчилерге дамчытканнар. Бо хүнде оларның коданында мал бажы оон ийи катап хөй. Кыштагжыларның шупту 416 ажыл-агыйлары сөөлгү кыштаглаашкында 37 муң баш хураганнарны камгалап алганнар. Оларның ажыл-агыйлары рынок хамаарылгазының бүрүн эргелиг киржикчилери апарган. Кыштагжылар 133,7 млн. рубльга эът, сүт болгаш дүк продукциязын бүдүрген. Суур чонунга хереглелдиг бо төлевилелди ам-даа уламчылаар бис. «Кыштаг» суур черниң экономиказын оттурупкан көрүп тур силер. Ниити инвестиция портфели барык чартык миллиард четкен, ооң 7 % – малчыннарның боттарының киирген үлүү.
Малчын өг-бүлелерге бажыңны база кажаа-хорааны тударынга 68 муң «куб» ыяш үнген. Көдээ ажыл-агыйынга хамааржыр 55 муң ажыг гектар черни одар-белчиирже эгиткен. Малчыннарның ажы-төлүнге школа-интернатты туткан. Ам уруглар сады туттунуп турар. Аңгы-аңгы бизнес-структуралар ажыл-агыйларны сонуургап эгелээн. Хүнден октаг алыр батареялар-биле чүгле фермаларны чырыдар дериглерни салып турар. Чамдыктары чер адаандан сугну үндүр казар ажылдарны хүлээнип алган. Кыштагжылар ажык-чарлыы-биле ажылдап турар болгаш, күрүнеден эки деткимчени ап турарлар. Ачы-дуза чедирилгелиг эгелээшкинивис калбаргаш, арга-дуржулга мөөңнелип, экономиктиг төлевилел апар чыдар. Бөгүн “Кыштаг” төлевилелди чаа дээштиг деңнелче үндүрер дээш Көдээ ажыл-агый яамызы база Чазак боданыр ужурлуг» – деп, Тываның Баштыңы төлевилел түңнелдери-биле бодунуң бодалын социал четкилерде үлешкен.
Республиканың Көдээ ажыл-агый яамызы “Кыштаг” төлевилелдиң ажыл-агыйларында мал бажын чидириг чокка камгалап, харын-даа малының санын көвүдеткен кожууннар барын демдеглээн. Оларга Тес-Хем, Мөңгүн-Тайга, Кызыл база Өвүр кожууннар хамааржыр. Чамдык кожууннар төлевилел чорудуунга боттарының немелделерин киирген. Чижээ, Барыын-Хемчик кожуун «Кыштагның» малчыннарын акшаландырарынга хуу сайгарлыкчыларны хаара туткан, ол бодунуң ээлчээнде 150 муң рубльдиң хуу чок чээлилерин берген. А кожуун чагыргазы чээли алыкчыларынга магадылалды берген.
Республика Баштыңы муниципалитеттерде коллегаларынга төлевилел чорудуу-биле ачы-дуза көргүзеринче, чижээ, тудуг ыяжы белеткээр дээш, өске-даа ажылдарже хуу сайгарлыкчыларны хаара тудар кылдыр чагаан. Оон аңгыда төлевилел киржикчилеринге таарымчалыг эки черлерни бээрин онза контрольга алырын чагырга даргаларынга дааскан.
gov.tuva.ru#Шын