Октябрь айның сөөлгү хүнүнде Кызыл хоорайга «Ажы-төл өг-бүледе» деп стратегтиг программаны боттандырарының болгаш социал өскүс артар чорукту болдурбазын суртаалдаан өөредиглиг семинар болуп эгелээн.
Новосибирск облазының назы четпээннерниң эргелерин камгалаар бүрүн эргелиг төлээзи Надежда Болтенко-биле керээ езугаар, кадык камгалалы, социал болгаш аныяктар политиказы дээн ышкаш аңгы-аңгы адырларның ажылдакчылары хемчегниң кол аалчылары болган. Олар Тывада коллегалары-биле арга-дуржулга солчур сорулгалыг келген дээрзи билдингир.
«РФ-тиң Президентизиниң чанында уругнуң эргелерин камгалаар бүрүн эргелиг төлээ Мария Львова-Белованың эгелээшкини-биле ажылдап кылган «Ажы-төл өг-бүледе» деп стратегтиг программаны боттандырарының дугайында өөредиглиг семинарга киржир дээш, албан-биле Новосибирск облазындан коллегаларывыс чедип келген.
РФ-тиң Президентизиниң даалгазы-биле ук адырга хамаарыштыр хыналданы чорудуп турар. Хемчегниң кол сорулгазы – амыдыралы берге байдалда келген ажы-төл өг-бүлеге артар кылдыр келир үеде кандыг ажылдар чорударын база оларга кандыг деткимче көргүзүп болурун тодарадыры. Ук программаны 2023 чылда-ла амыдыралга чедиишкинниг боттандырып эгелээн Россияның 14 регионунуң бирээзи боорга, Новосибирск облазындан тускай специалистерни албан-биле чалап алдывыс. Биске дуза кадар дээш келген коллегаларывыстан дыка хөй ажыктыг чүүлдерни өөренип алгаш, ажылывыска ажыглаар боор бис. Семинарның соонда Тываның специалистеринге база тускай өөредилге болур. Ада-иезиниң хайгааралы чок арткан уруглар хөй кезиинде күрүне албан-черлеринге артып турар. Ооң чылдагааны болза, ажы-төл азырап алыр күзелдиг өг-бүлелерни дилээр ажылдың аскап турары» – деп, Тывада уругнуң эргелерин камгалаар бүрүн эргелиг төлээ Саида Сенгии чугаалаан.
«Ажы-төл өг-бүледе» деп стратегтиг программаның сорулгазы – ада-иезиниң хайгааралы чок арткан уруглар азыраар күрүне бажыңнарында уругларның санын кызырары. Ук айтырыгны шиитпирлээри-биле РФ-тиң Президентизиниң деткимчезин алган. Россияның 14 региону ук программаны боттандырып эгелей берген.
«Бичии уруглар болгаш өг-бүле темазы ниитилелдиң чидиг айтырыы деп шупту билир бис. Регион бүрүзү ук айтырыгны шиитпирлээр аргаларны дилеп, чогуур ажылдарны чорудуп турар. Ынчалза-даа ам-даа шиитпирлеттинмээн айтырыглар хөй. Чижээлээрге, социал чединмес чорук, ажы-төл өзүп, көвүдевестээн, арагалаашкын, ада-иениң эргезин казыыр чорук, чаа төрүттүнген чаш төлден ойталаар чорук дээш өске-даа өг-бүлеге хамаарышкан айтырыглар аңаа хамааржыр. Айтырыг бүрүзүн шиитпирлээр арга бар. Ындыг таварылгада дуржулга солчулгазы чугула рольду ойнап турар. Дуржулга солчулгазынга коллегаларывыстың белен, ажык болганы кончуг эки болду. Чүгле бодувустуң дуржулгавысты чугаалап бээр дээш эвес, а коллегаларывыстың арга-дуржулгазындан чаа чүүлдерни билип алыр дээш, чедип келдивис» – деп, «Вместе» деп өг-бүле деткиир коммерциялыг эвес төптүң директору Владимир Жижков чугаалаан.
«Ажы-төл өг-бүледе» деп стратегтиг программаның кол даалгазы – 4 хар четпээн ажы-төлдүг российжи өг-бүлелерге деткимче көргүзүп, бергелерни ажып эртеринге дузалажыры.
Тывада уругнуң эргелерин камгалаар бүрүн эргелиг төлээзи Саида Сеңгииниң медээзи-биле алырга, регионда уругларның 50 хуузу социал өскүс. Ол дээрге ада-ие эргезин казыттырганнарның ажы-төлү колдуу аңаа хамааржып турар. Чижээлээрге, Тываның кадет корпузунда 130 уруг өөренип турар болза, оларның 50 хуузу социал өскүс деп эрге-байдалга хамааржыр. Тывада ук айтырыг чидиг айтырыгларның аразында дээрзин сагындыраал.
Өөредиглиг семинарга ук айтырыгга сонуургалдыг яамыларның төлээлери, коммерциялыг эвес хөй-ниити организацияларының удуртукчулары, бичии уругларга хамааржыр албан черлериниң директорлары, улуг эмчилери болгаш республиканың шупту кожууннарының социал ажылдакчылары келген.
Айдың ОНДАР белеткээн.
Ада ТЮЛЮШТУҢ тырттырган чуруктары.
«Шын» №84 2024 чылдың ноябрь 2