Бо чылын Мөңгүн-Тайга кожуунга мал чеминиң белеткелиниң айын август 1-ден сентябрь 15-ке чедир чарлаан. Ниитизи-биле 1386,81 тонна мал чемин белеткээри планнаттынган. Кожууннуң бүгү албан организациялары болгаш бюджеттиг албан черлеринге 101,8 тонна (бир кижи-ле 100 кил сигенни) мал чемин белеткээрин хувааган.
Ишкээр кожууннарда дег, Мөңгүн-Тайганың девискээринде хөй сиген кезип апкы дег делгем шөлдер чок-даа болза, 500-тен 900 тонна чедир сигенни белеткеп аптар черлер бар. Ынчангаш кожуун девискээринге хол-биле сиген кезер 3 бригаданы, ажыл чок хамаатыларны хаара тудуп тургаш, тургускан:
– “Малчын” КУБ-ка — 25 кижини хаара туткан;
– “Мөген-Бүрен” КУБ-ка — 10 кижини;
– “Сайзырал” СПК-га (көдээ ажыл-агый кооперативи) — 5 кижини быжыглаан.
Оон аңгыда амдыызында ажылга тургустунуп албаан аныяктар колдуунда боттарының хууда дузалал ажыл-агыйлыг төрелдеринге мал чемин белеткежип турар.
Тайга-таскыл колдаан кожуун иштинге белеткээн сиген-биле планнаттынган мал чеминиң нормазын чедирип шыдавас болганда, 236,9 тоннаны өске кожууннарның девискээринден кезип, белеткээр болгаш садып алыр дээн.
Мөңгүн-Тайга кожуун сөөлгү үш чылда ортумаа-биле 150– 200 тонна мал чемин садып ап турган.
Бо чылын “Малчын” КУБ Кызыл кожуундан (Кур-Чер суур) 350 рулонну (1 рулон — 350 кил), ниитизи-биле 12,5 тонна сигенни хууда сайгарлыкчы, арат ажыл-агыйлыг А.С. Монгуштан садып алыр деп планнап турар. Оон аңгыда Иштии-Хемден— 200 рулонну (1 рулон — 250 кил) садып алыр дээн. Ол сигенниң чүгле сөөртүлгезинче 2 сая 990 муң рубль хереглеттинип турар (чаңгыс рейс-биле 23 рулонну чедирип ап болур). 1 рейстиң чарыгдалынче 130 муң рубль хереглеттинип турар. А шупту рулоннарны сөөртүп чедирип алырынга 15 рейсти кылыр апаар.
“Мөген-Бүрен” КУБ Таңды кожуундан 177 рулонну (1 рулон — 350 кил), ниитизи-биле 61,9 тонна мал чемин арат ажыл-агый эргелекчизи Р.С. Мунзуктан садып алыр деп планнаан. Ол сигенни сөөртүп чедирип алырынга 1 сая 200 муң рубль хереглеттинип турар. Ниитизи-биле 7 рейсти кылза, шупту рулоннарны сөөртүп чедирип ап болур. А бир рейстиң чарыгдалы 150 муң рубль.
Кожууннуң хууда дузаламчы ажыл-агыйлыг улуска 500 рулонну (125 тонна) садар дээн дугуржулга бар. Август 25-тиң хүнүнге чедир ооң чүгле 19 тонназын сөөртүп чедирген.
Мал чеминиң белеткелиниң үезинде күрүнениң унитарлыг бүдүрүлгелеринде 1 трактор, 1 сиген кезер трактор, 1 дырбап, бөлер тракторну быжыглаан.
Чылдың-на Чеди-Тей деп черге 50-ден 90 гектар шөлге ногаан суланы тарып өстүрүп турар. Оон ортумаа-биле бир гектар шөлден 6 центнер чедир дүжүттү ажаап ап турар.
Август 31-ниң көргүзүглери-биле ук кожуун 357,6 тонна мал чемин белеткээн болгаш садып алган, ол дээрге планда көрдүнген 1386,81 тоннаның 25,8 хуузу болуп турар:
– кожууннуң улуг көдээ ажыл-агый бүдүрүлгеери 54,6 тоннаны, көрдүнген планның 8,3 хуузун күүсеткен болуп турар;
– арат ажыл-агыйлар 54 тоннаны, көрдүнген планның 26,3 хуузун күүсеткен;
– “Сайзырал” көдээ ажыл- агый кооперативи 50 тоннаны, көрдүнген планның 68 хуузун күүсеткен;
– хууда дузалал ажыл- агыйлыглар 199,6 тоннаны, көрдүнген планның 23,2 хуузун күүсеткен болуп турар.
К. МОНГУШ.
Мөңгүн-Тайга кожууннуң көдээ ажыл-агый эргелелиниң медээзи.
Чуруктарны интернеттен алган.
№66 «Шын» 2023 чылдың сентябрь 6