Бүрүткетпеске, субсидия бербес

Мал-маганны маркировкалаары

Ажыл-агыйында бар азырал мал-маганны оларның ээлери албан маркировкалаар болгаш бүрүткээр дугайында № 221-ФХ федералдыг хоойлу 2023 чылдың сентябрь 1-ден күштүг апарган.

РФ-тиң Чазааның 2023 чылдың апрель 5-те үндүрген 550 дугаарлыг доктаалында мал-маганны маркировкалаарының болгаш бүрүткээриниң чурумун тодаргайы-биле айыткан. Чижээлээрге, мыйыстыг бода болгаш чылгы малды, хаваннарны 2024 чылдың сентябрь 1-ден орай эвес, хой-өшкүнү 2026 чылдың сентябрь 1-ден орай эвес хуусаада маркировкалаан турар ужурлуг. Хууда ажыл-агыйда мал-маганның чамдык чүзүнүн маркировкалап бүрүткээрин 1–2 чыл соңгаарладып каан.

Мал-маганны маркировкалаары – хамыктың мурнунда оларның ээлериниң харыысалгазы. Ону доктааткан чурум ёзугаар болгаш хуусаада күүсетпээни дээш олар административтиг кеземчеглерге онаажып болур.

Азырал мал-маганны маркировкалаары болгаш бүрүткээри ажыл-агыйларның бүгү хевирлеринде мал-маганның кадыының байдалын хайгаараарынга, зооветеринарлыг хемчеглерни өй-шаанда ап чорударынга дузалыг деп санап турар.

Россияның көдээ ажыл-агый хайгаарал албанының Хакас болгаш Тыва республикалар талазы-биле эргелели бо регионнарда мал-маганның маркировказын канчаар чорудуп турарын доктаамал хайгаарап турар. Ветеринария албанының специалистери маркировкалап бүрүткеп алырынга бодунуң мал-маганын оларның ээзи белеткээр ужурлуг. Малга быжыглаар им-демдектерни (бирка) кожууннарның ветеринария албанындан садып алыр, 1 бирканың өртээ 31 рубль. 100 баш шээр малга биркаларның өртээ 3100 рубль. Муниципалитет бүрүзүнге биркалар тускай штрих-кодтуг боор. Малды маркировкалап бүрүткээри белен эвес ажыл дээрзи моон илдең-дир. Ону чорударынга хоойлу-дүрүмде көрдүнген езугаар боттарының хүлээлгелерин өй-шаанда күүсетпээни дээш, мал-маганның хууда болгаш юридиктиг ээлери административтиг харыысалгага онаажып болур.

Малды маркировкалап бүрүткээринге Тываның эрге-чагыргазы деткимчени көргүскен. Республиканың бюджединден 9 миллион 500 муң рубль акшаны малдарга быжыглаар биркалар садып алырынга тускайлап үндүрген. Ол акшаны Ветеринария албаны кожууннарга мал-маган бажының сан аайы-биле үлээн.

2024 чылдың август айның эгезинде байдал-биле алырга, Россияның көдээ ажыл-агый хайгаарал албанының «Хорриот» күрүнениң федералдыг информация системазында Тыва Республикада ниити саны 226993 мал-маган бүрүткеттинген. Ол дээрге Тывада сан-түңү билдингир бода малдың 27 хуузу, хой-өшкүнүң 15 хуузу, хаваннарның 1 хуузу. Август айга чедир Тожу биле Мөңгүн-Тайга кожууннарда бода малдың бүрүткели доозулган деп медээ Россияның көдээ ажыл-агый хайгаарал албанының дыңнадыгларында көстүп келген. Эрзин биле Тес-Хем кожууннарда малдың 90 хуузу бүрүткеттингенин, Тере-Хөл, Кызыл, Улуг-Хем, Барыын-Хемчик кожууннарда малдың чүгле 2 хуузу август айга чедир бүрүткеттингенин база ол медээлерде айыткан. “Каа-Хем” МУБ, Өвүрде “Торгалыг” МУБ дээш 11 көдээ кооперативтер малдың бүрүткелин доосканын база дыңнадып турар.

Бода болгаш чылгы малды, хаваннарны маркировкалап бүрүткээрин 2024 чылдың сентябрь 1-де доозарын республиканың Ветеринария албаны планнап турар. Чогум-на бо хуусаада ол ажылды доозарын РФ-тиң Чазааның 2023 чылдың апрель 5-те үндүрген 550 дугаарлыг доктаалында айыткан.

Россияның көдээ ажыл-агый хайгаарал албанының «Хорриот» күрүнениң федералдыг информация системазынга мал-маганын маркировкалап бүрүткээри көдээ бүдүрүлгелерге субсидия деткимчезин көргүзериниң негелделериниң бирээзи апарган. Бүрүткеттинмээн малдың ээлерин торгаар хемчеглер база РФ-тиң Чазааның 2023 чылдың апрель 5-те үндүрген 550 дугаарлыг доктаалында көрдүнген.

Россияның көдээ ажыл-агый хайгаарал албанының «Хорриот» күрүнениң федералдыг информация системазынга маркировкалап бүрүткеттинмээн мал-маганның хууда болгаш юридиктиг ээлеринге оларның малының дугайында ветеринария документилерин кылдырып бээрин бо чылдың июнь 1-ден чөпшээревес дужаалды үндүргенин республиканың Ветеринария албанының удуртулгазы массалыг информация чепсектери дамчыштыр дыңнаткан.

Үстүнде айыттынган хемчег малды маркировкалап бүрүткээр ажыл Тывада улам шыңгыырап турарының херечизи-дир.

"Шын" №60 2024 чылдың август 10