Декабрь 1-де Бай-Тайга кожууннуң Владимир Бораевич Кара-Сал аттыг Тээли ортумак школазынга Украинага тускай шериг операциязының үезинде дайынчы албан-хүлээлгезин эрес-дидими-биле күүседип тургаш, амы-тынындан маадырлыы-биле чарылган сержант Буян Салчактың чырык адын тураскаал бижиктиг самбырага болгаш “Маадырның партазынга” мөңгежиткен.
Маадырның чырык адын мөңгежидер хемчегге ооң ада-иези, кады чурттаан ынак эжи болгаш уруглары, ТР-ниң Чазааның төлээлери, Бай-Тайга кожуун чагыргазының, 55-ки даг адыгжы бригадазының төлээлери, шериг херээнге кады ажылдап чораан эш-өөрү, Бай-Тайга кожууннуң полиция начальниги, кады өөренип чораан чаңгыс классчылары база школага өөредип чораан башкылары дайынчының чырык адын сактып мөгейген.
Буян Михаилович Салчак 1980 чылдың декабрь 2-де Тываның ыдыктыг болгаш чурумалдыг бойдустуг булуңнарының бирээзи Бай-Тайга кожууннуң Тээли суурунга Михаил Халарбаевич биле Зинаида Симчитовна Салчактарның өг-бүлезинге 4 дугаар оглу болуп төрүттүнген.
Чажындан тура хөглүг-баштак, арын-шырайындан хүлүмзүрүг ыравас, эрес-дидим, кашпагай, быжыг тура-соруктуг, ажылгыр-кежээ чораан деп кады ойнап өскен эш-өөрү, чаңгыс классчылары, школага эртем-билигге чедирип каан башкылары чылыг сактыышкыннары-биле залга олурган бүгү чон-биле үлешкен.
Маадырның ачазы Михаил Халарбаевич оглунуң чырык адын мөңгежидер ёзулалга келген Тываның Чазаанга, кожуун чагыргазынга, башкыларынга, бүгү келген чонунга өөрүп четтиргенин илереткен. “Оглувус Буян боду бурунгаар көрүштүг. Бо-ла болуп турар хемчеглер ооң сагыш-сеткилинге дүгжүп турарын демдеглексеп тур бис. Берге байдал күрүнеге тургустунуп келирге, бодунуң шиитпири-биле “Төрээн чонум, төрээн чуртум дээш күрүнеге даңгыраамны берген мен” дээш, Украинаже чорупкан” — деп, ачазы карааның чажын тудуп шыдавайн чугаалаарга, залда олурганнар ада-иезиниң чүрээ кайы хире саргып чоруурун билип олурган боор.
Кады чурттаан ынак эжиниң дугайында өөнүң ишти мынчаар чугаалаан: “Өөм ээзи Буян Михаилович дузааргак, биче сеткилдиг, уругларынга дыка ынак, сагыш човангыр ада чораан. Ажылдан аңгы хостуг үезинде бисти Бай-Тайганың чараш бойдузунче агаарладыр чораан. Ачавыстың чырык адын төрээн школазында мөңгежидип турар ёзулал, бир талазында, биске аар-берге, кажыыдалдыг-даа болза, өске талазында, ооң төрээн чурту дээш маадырлыг чоруу кезээ мөңгеде балалбас исти арттырып каанынга чоргаарланып тур бис”.
Буян Михаилович 1997 чылда школаны дооскаш, 2001 чылда “фермер-зоотехник” деп тускай ортумак эртемни Тываның көдээ ажыл-агый техникумунга чедип алган. 2001 – 2003 чылдарда Новосибирск облазының 12652 шериг кезээнге шериг албан-хүлээлгезин эрттирген. Шериглеп турган үезинде бодунуң эрес-кашпагайы-биле кургаг чер шериглериниң командири болуп, сержант эргени чаалап алган.
2007 – 2015 чылдарда Өвүр кожууннуң Ветеринария эргелелинге мал эмчизи, кожууннуң чагыргазынга шериг учедунуң специализи база хуу бүдүрүлгелерге охранник болуп ажылдап чораан.
2015 чылда шериг кезээнге ажылдаары-биле керээни чарып алгаш, 2022 чылга чедир 55-ки даг адыгжы бригадага командир болуп ажылдап чораан. Ажылдап чораан үезинде Төрээн чуртунуң мурнунга берген даңгыраанга шынчы бердинип, ак сеткилдии-биле кызымак ажылдап чораан.
Донецк болгаш Луганск Улус республикаларының девискээрлерин камгалаары-биле сержант Буян Салчак Россияның Чепсектиг Күштериниң колонназының бурунгаар шимчээриниң айыыл чок чоруун тудар тускай даалганы күүседип тура, бодунуң шериг бөлүүнден оранчок көвей кедег манап турган украин националистерни эскерип каан. Буян бодунуң шериг эш-өөрү-биле украин националистерже халдаар деп дугурушкаш, стратегтиг билиглери болгаш ол кезек девискээрни эки билири-биле дайзыннарның чанынче чоокшулап четкеш, миномёт салып олурган 2 украин националисти граната-биле узуткаан. А арткан украин националистер хенертен келген халдаашкынның чидириглеринге девидээш, дезипкеннер. Каш хонганда Буянның дайынчы бөлүүнге эжелеп алган черлерин хайгаараар дужаал келген. 2 хонук ишти бердинген шериг даалгазын быжыг туруштуу-биле күүседип шыдааннар. 2022 чылдың июнь 13-те удурланыкчының ээлчеглиг халдаашкынының үезинде сержант Буян Салчак маадырлыы-биле амы-тынындан чарылган.
2022 чылдың Россия Федерациязының Президентизиниң 91299 дугаарлыг Дужаалы-биле “Эрес-дидим чорук дээш” деп орден-биле шаңнаан.
Эрес-дидим, төрээн чуртунуң мурнунга берген даңгыраанга болгаш албан-хүлээлгезинге шынчызын бадыткап, тайбың дээш амы-тынындан чарылган Маадырлар балалбас изин арттырып кааннар. Оларны кым-даа, кажан-даа утпас, бистиң чүректеривиске кезээ мөңгеде артар.
/ Алиса ДОНГАК.
Буян Ооржактың тырттырган чуруктары.