«Шын» 12+

Байлакшылдың магадылалы.

26 ноября 2022
47

Шуулган үезинде шаңнал алган киржикчилерниң бирээзи Херелмаа, Радмир Саттарның өг-бүлези. Саттар дөрт чаптанчыг оолдарның төлептиг ада-иези. Херелмаа Сүт-Хөл кожууннуң Кызыл-Тайга сумузунуң фельдшер эмчизи.

Саттарның өг-бүлези «Аныяк өг-бүлеге–кыштаг» төлевилелдиң 2017 чылда киржикчилери. Аныяк өг-бүлениң кыштаа Үстүү-Ишкинниң бажында Хүүректиг деп чараш черде. Күрүнеден алган ийи чүс баш хоюн эгидер хуусаазында хүлээдипкеш, арткан малын өстүрүп, улаштыр чедиишкинниг малчыннап чоруурун оларның 450 баш шээр малы, 30 баш бода малы, 3 аъды херечилеп турар.

«Чурттап, ажылдап чоруур сумувустуң чону деткиирге, Иелер шуулганының «Малчын өг-бүле – байлакшылдың магадылалы» мөөрейинге кириштивис. «Мал турда, ак чем элбек» деп ак чемнер болгаш өске-даа холдан кылган суй белектер делгелегезин кылдывыс. Өг-бүлевистиң малчын амыдыралындан үзүндүлерни, «Аныяк өг-бүлеге – кыштаг» төлевилелге киришкенивисти, амгы үеде канчаар амыдырап чоруурувусту, келир үеде планнарывысты таныштырдывыс. Мөөрейниң киржикчилери өг-бүлелери-биле чаңгыс аай тыва хептиг киржип турар, чаражы аажок. Уттундурбас, солун, ажыктыг мөөрей болду» — деп, өгнүң херээжен ээзи Херелмаа Сат чугаалады.

Саттарның өг-бүлези кызымаккай ажылының түңнелинде, тайгада бажыңны тудуп алганнар. Тайга-таңды үнеринге УАЗ-69 болгаш ЗИЛ маркалыг автомашиналарны садып алганы оларның хууда ажыл-агыйынга улуг дуза болган. Хөй ажы-төлдүг өг-бүле чүгле мал ажылынга доктаавайн, хууда пилораманы ажыткаш, манзалар, чудуктар дилдирип, банялар тудуп садып турар. Хой кадарар чүгүрүк доруг малын 30 шээр мал-биле орнап алганнар. Бо чылдың Наадымында чүгүрүктер чарыжынга ол аъды байзаже кирип, дөрт дугаарында халып келгени база өг-бүлениң бир чоргааралы. Херелмаа азыраан малының кежи, дүгү-биле ажы-төлүнге чылыг чеңи-чоктарны, бопуктарны, уктарны, чучактарны аргып-даарап, кедирип турар. Малының эъдин болбаазырадып, манчы-хуужуур дээн ышкаш амданныг аъш-чемни кылып, садып-саарып чоруур ажыл-ишчи, кызымаккай өг-бүле.

Арынны Айдың ОНДАР белеткээн.

Надежда Сат