Барыын-Хемчик кожууннуӊ Бижиктиг-Хая суурда Даг-Арты деп черде мал-маган аразынга сибирь язвазы деп айыылдыг халдавырлыг аарыгныӊ тывылганы-биле холбаштыр чарлаттынган кызыгаарлаашкын хемчегни соксадыр дээрзин Тыва Республиканыӊ ветеринария албаны дыӊнадып турар. Аарыг-хамчыктыӊ тараарын болдурбас дээш болур-чогуур бүгү хемчеглерни эрттирген, амгы үеде ол девискээрде халдавырлыг аарыглыг дириг амытан чок.
Бижиктиг-Хая суурнуӊ 24 харлыг чурттакчызы июнь 26-да Даг-Арты деп черде малчын аалга аът соккан. Эмнелгеге июнь 28-те эмчилеп чедип келген аныяк кижини чыттырып алган. Кижиниӊ болгаш соккан малдыӊ ханыныӊ анализин алгаш, хынап көөрге, сибирь язвазы деп аарыгныӊ өөскүдүкчүзү бар болган. Ол-ла суурнуӊ дөрт чурттакчызы шак-ла ындыг диагнозтуг болган. Оларны республиканыӊ халдавырлыг аарыглар эмнелгезинге эккелгеш, эмнеп турган. Олар эттине бээрге, эмнелгеден үндүр бижээн.
Сибирь язвазындан аарып турган улусту эмчилер ам-даа үш ай дургузунда хайгаараар дээрзин кадык камгалал яамызы тодараткан.
Июль 1-де Бижиктиг-Хая суурнуӊ девискээринге оперативтиг штабты тургускан. Дүрүм ёзугаар аарыг-хамчык өөскүп үнген девискээрге чорудар ужурлуг хемчеглерниӊ шуптузун кылган. Оперативтиг штабтыӊ ажылынга Тыва Республикада Россияныӊ хереглекчилер хайгааралыныӊ эргелелиниӊ, Гигиена болгаш эпидемиология төвүнүӊ, Республиканыӊ халдавырлыг аарыглар эмнелгезиниӊ, Чөөн-Хемчик, Өвүр, Бай-Тайга, Сүт-Хөл кожууннарныӊ эмнелгелериниӊ специалистери киржип турган. Аарыг-хамчыктыӊ өөскүп үнген черинге республиканыӊ туберкулёзка удур диспансериниӊ дезинфекция бригадазы ажылдап турган. Бижиктиг-Хая суурда болгаш ол чоок-кавыда малчын аалдарда шупту улусту, тодаргайлаарга, 332 чурттакчыны, оларныӊ аразында 228 улуг кижини шинчип хынаан, оларныӊ кадык байдалын айтырып турган. 156 кижиге тараан, 280 кижиге бактерияга удур эмнерни берген.
Россияныӊ кадык камгалал яамызыныӊ даалгазы-биле июль 12-де Сибирь федералдыг округтуӊ штаттан дашкаар кол инфекционизи, Иркутск областыӊ халдавырлыг аарыглар эмнелгезиниӊ кол эмчизи Владимир Хабудаевке удурткан бөлүк инфекционист эмчилер чедип келген. Эксперт-эмчилер аарыг-хамчыктыӊ өөскүп үнген черинге барып четкеш, ону шинчилеп көрген түӊнелинде, тыва эмчилерниӊ квалификациязын бедии-биле үнелээн. Регионнуӊ санитария-эпидемиология болгаш ветеринария албаннарыныӊ кады тодаргай ажылдаанын демдеглээн.
Пациентилерде сибирь язвазыныӊ демдектери көӊгүс билдинмес турда, халдавырлыг аарыгны тодарадыры берге. Ынчалза-даа республика болгаш кожуун чергелиг инфекционист специалистер боттарыныӊ бедик серемчилелиниӊ, квалификациязыныӊ чогуур деӊнелдиг болганыныӊ ачызында шын диагнозту дарый илередип шыдаан. Шак ол онза айыылдыг халдавырлыг аарыгныӊ өөскүп үнген черин кызыгаарлаарынче угланган хемчеглерни эмнээшкин-биле деӊге чорудуп эгелээн.
Эксперттер байдалды сайгарып көрген түӊнелинде, кижилерниӊ кадыкшылынга болгаш амыдыралынга сибирь язвазыныӊ салдарыныӊ дугайында чон аразынга тайылбыр ажылды чорударын сүмелээн. Бо онза айыылдыг халдавырныӊ өөскүдүкчүзү ажык черге үр үеде туруп шыдаар. Бир эвес ук аарыг-хамчыктан кижиниӊ ишти-хырны болгаш өкпе-хөрээ аарый бээр болза, ол амы-тынын ышкынып болур. Халдавырныӊ дириг амытаннарга тыптыр болгаш ооӊ кижилерже дамчыырыныӊ айыылын эвээжедири-биле, азырал дириг амытаннарны болгаш малчыннарны тарыыры чугула.
ТР-ниӊ Чазааныӊ медээлеринден Р. Демчик белеткээн.