Аянгаты суурнуң малчыны Артыш Монгуштуң аалы амдыызында чүгле кажаалыг, ынчалза-даа бо чайын «Аныяк өг-бүлеге – кыштаг» деп төлевилел-биле Маадыр Кууларның коданындан 200 хойну хүлээп алырынга белен. Алды ай эгезинде чаңгыс чер-чурттугларының дузазы-биле кажаа-хораа, чурттаар бажыңын доозуптары чигзиниг чок. «Өскүс боорда дыка эрес, ажылгыры аажок малчынывыс-тыр» – деп кожуун чагыргазының ажылчыннары Артыш Монгушту мактады.
Хой дамчыдар Кууларларның аалынга баарывыска, ээлери чок, уругларын эмчиледир дээш, хоорай чорупкан болду. Өгнүң кыс ээзиниң ада-иези чугаакыры аажок, боттары база ам-даа аныяк өг-бүле. Оларның чугаазы-биле алырга, төлевилел дыка дузалыг, бичиизинден тура мал чанынга өскен кижиге ында кандыг-даа бергедээшкин чок. Малчыннай берген уруглар херек апарза, хоорайга-даа ажылдап, чурттай бээр, доозуп алган мергежили бар, көдээге мал тудуп олурар-даа билиглери четчир, амгы үениң аныяктары чүнү-даа шыдаар, шимченгир болгаш билбези чок, интернеттен айтырыгларга харыы дилевес, бодунуң холу-биле күзээнин бүдүрүп, чедип алыр деп чугаалап олурлар.
Чаа үениң малчыннары
2016 чылда эгелээн «Аныяк өг-бүлеге – кыштаг» деп төлевилел-биле 2019 чылга чедир Тывага 416 чаа малчын аныяк өг-бүлелер күрүнеден дуза алгаш, бут кырынга туруп алганнар. Бир өг-бүле бүрүзү-ле 200 баш хой азы 20 инекти алгаш, ийи чыл иштинде алган малын чаа киржикчилерге дамчыдып эгелээн.
Бир дугаар киржикчилер 34 600 баш шээр малды база 700 баш инектерни алган. 2018–2019 чылдың киржикчилери 33 800 баш шээр мал база 780 баш инекти чаа киржикчилерге дамчыткан. 2016 чылдың киржикчилери 21000 хойдан 32104 баш хураган алган, планны 2% ажыр күүсеткеш, 133,7 млн. рубльге бүдүрген. 2,4 млн. рубль үнелиг 161,3 тонна дүктү кыргаан. 71,7 млн. рубльге 239 тонна эътти бүдүрген. 59,6 млн. рубльге 1192 тонна сүттү бүдүрген.
522 малчын өг-бүлелерниң чаштарын санаторийлерге эмнээн. 100 ажыг аныяк малчыннар 7 млн. рубль өртектиг (бирээ комплекти 70 муң рубль) хүн энергиязы-биле ажылдаар батареяларны белекке алган.