Новосибирск хоорайда шериг кезээниң ийи дугаар ротазының взвод командири Тыва черниң эрес-дидим чүректиг оглу биче сержант Ай-Хаан Дамчайның чүрээ бир чыл бурунгаар, 2023 чылдың февраль 1-де, сокпайн барган. Ынчан Ай-Хаан 22 харлыг турган.
Ай-Хаан Буянович Дамчай 2000 чылдың сентябрь 23-те өг-бүлениң дун оглу болуп төрүттүнген. 2002 чылда Шагаан-Арыг хоорайның «Сказка» уруглар садынче барып эгелээш, 2007 чылдан 2018 чылга чедир ол-ла хоорайның 1 дугаар школазынга өөренген.
Школачы чылдарында Ай-Хаан эң-не идепкейлиг, дески салым-чаяанныг өөреникчи турган. Хөй-ниити ажылдарынга-даа, школага класстан дашкаар болган янзы-бүрү хемчеглерге-даа кончуг идепкейлиг киржип чораан. Янзы-бүрү албан черлериниң шаңнал бижиктерин хөйү-биле ап, кожуун болгаш республика чергелиг маргылдааларга, мөөрейлерге шаңналдыг черлер алыры – Ай-Хаанга чаңчыл турган.
Шагаан-Арыг школазынга ажыттынган чалыы армейжилер отрядының командири кылдыр 2016 чылда соңгуткаш, школаны дооскужеге даргалаан. Башкыларының болгаш эштериниң бүзүрелин бадыткап, отрядты билдилиг удуртуп турган. Ай-Хаан спортка-даа, уран чүүлге-даа, өөредилгеге-даа дески салым-чаяанныг удуртукчу (лидер) чораан. Ол хол болгаш бут бөмбүүнге, тенниске, чадаг чарышка дээш спорттуң шупту хевиринге шыырак ойнакчы. Гитарага ойнавышаан, ырлаар, шүлүктээр, шиилерге кандыг-даа рольду бергедээшкин чокка ойнаар, чазык-чаагай, эш-өөрзүрек, үе-чергезиниң кичээнгейин бодунче хаара тудуптар кижи чораан. 2016 чылда бүгү-ле чедиишкиннери дээш «Океан» Бүгү-делегей чергелиг лагерьге дыштаныр путевка-биле шаңнаткан.
Школаны дооскаш, 2018 чылда Вольск хоорайның Материал-техниктиг хандырылга шериг академиязынче дужаап кирип алган. Ол-ла чылын шериг албан-хүлээлгезин күүседир дугайында келдиртиишкинни алгаш, Улан-Удэ хоорайның артиллерийжи шериг кезээнге хүлээлгезин күүседип кирипкен.
Шериг албан-хүлээлгезин чедиишкинниг күүсеткеш, халажып чанып келгеш, Кызылдың автоорук техникумунуң юриспруденция салбырынче дужаап кирип алган. Техникумну доозарынга чедир чартык чыл артканда, чуртка чарлаттынган долу эвес мөөңнээшкинниң келдиртиишкинин холга алган.
2023 чылдың январь 23-те дайынчы хөделиишкиннер девискээринге бодунуң взводу-биле мурнуку одуругга чорааш, дайзынның талазындан частыышкынга таваржы берген. Взвод командири харыысалгалыг удуртукчу болгаш, куяк шыпкан автомашина тып алгыжеге чедир шөлдү кежир он-он километрни чадаг кылаштаан. Дириг арткан дайынчылары-биле балыгланган беш эжин Донецк хоорайда эмнелгеге кончуг шудургу эккелген.
Таптыг-ла бир неделя болганда, январь 31-де, мурнуку одуругларже бодунуң ротазы-биле кады үнүп келгеш, ол-ла дораан чаа ротаны мурнуку одуругларже үдеп чедирер эң-не сөөлгү харыысалгалыг даалганы алган сержант Ай-Хаан Дамчай 2023 чылдың февраль 1-де маадырлыы-биле амы-тынындан чарлып, дайынчы хөделиишкиннер девискээринге бажын салган.
РФ-тиң Президентизиниң Чарлыын езугаар тускай шериг операциязының үезинде маадырлыг чоруун көргүзүп, эрес-дидим тулушканы дээш Ай-Хаан Буянович Дамчайны Эрес-дидим чоруктуң ордени-биле мөчээн соонда шаңнаан. 2023 чылдың май 26-да Дээди Хуралга ооң шаңналын чоок кижилеринге дамчыткан.
Чымчак сеткилдиг, топтуг-томаанныг болгаш эрес-дидим кижи кылдыр эш-өөрү, чоок кижилери, төрээннери сактып артар. А биске Ай-Хаан Дамчай тускай шериг операциязының, төрээн чериниң маадыры болуп артар.
Маадырлар болуп төрүттүнмес,
Берге өйде маадыр кылдыр илереп кээр.
Маадырлыг чоруктар дугайында – одуруглар төрүттүнер.
Алдар дугайында ырылар бижиттинер.
«Маадырлар кажанда-даа өлбес,
Маадырлар чүректерде чурттап чоруур!».
Ай-Хаан Дамчайның чоок кижилериниң белеткээн материалындан А. ОНДАР очулдурган.
Чурукту маадырның архивинден алган.
“Шын” №10 2024 чылдың февраль 10