Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Россияның экологтуг операторунуң чиңгине директору Денис Буцаев-биле ажылчын ужуражылга үезинде республикада бок болбаазырадыр системаны эде кылырынга кол рольдуг улуг хемчээлдиг инвестиция төлевилелин – Тывада бокту аңгылаар полигоннуг комплекс тудуун чугаалашкан.
Кызыл кожууннуң төвү Каа-Хем суурнуң девискээринде чер участогун объектиге дээш аңгылаан. Ажылды Тываның Арга-арыг ажыл-агыйы болгаш бойдус ажыглалының яамызы биле «Вторэкопром» КХН-ниң аразында концессия дугуржулгазы-биле амгы үеде ажылды кадыг бок болбаазырадыр регионалдыг оператор — «ТСП» КУБ чорудуп турар.
«Бо дээрге Республикага кончуг чугула төлевилел-дир. Регион боктарны болбаазырадыр системаны хөгжүдер талазы-биле сонуургалдыг болганы өөрүнчүг-дүр. Бок аңгылаар комплекстиң тудуунга белеткел – инфраструктураны боттандырарының орук картазын күүседир идепкейлиг чадазының көргүзүү болур. Төлевилелге улуг саң-хөө салыышкыны негеттинер, ынчангаш РЭО бодунуң ниити чарыгдалдарының 95 чедир хуузунга субсидия бээринге белен» — деп, РЭО-нуң чиңгине директору Денис Буцаев демдеглээн.
Объектиниң үстүкү өртээ — 3 млрд ажыг рубль. Төлевилелди «Вторэкопром» компания-биле дүүштүрүлге дугуржулгазынга даянып боттандырары көрдүнген. Регионнуң чазаан Арга-арыг болгаш бойдус яамызы төлээлээр. Комплекс чылда 70 муң тонна кадыг коммуналдыг бокту аңгылаар, 38,5 муң тоннаны чок кылып, 70 муң тонна бокту хөмер күчү-шыдалдыг. Ооң ажыдыышкыны 2026 чылда планнаттынган.
«Республиканың күжениишкиннерин деткип турары дээш Денис Петровичиге өөрүп четтирдим. Ол дээрге Президентиниң «Экология» национал төлевилелиниң «Коммуналдыг кадыг бокту ажыглаарының комплекстиг системазы» федералдыг төлевилелиниң шугуму-биле элээн бурунгаарлаашкын болур» — деп, Владислав Ховалыг ужуражылга соонда бодунуң блогунда дыңнаткан.
Республика Баштыңының дыңнатканы-биле алырга, төлевилел-смета документациязы амгы үеде экологтуг хыналданы эртип турар, ооң соонда ону «Главгосэкспертиза» хынаар.
«Чөптүг түңнелди ап, 2025 чылда-ла субсидияже билдириишкинни киирер дээш, ведомстволар аразында комплекстиг харылзааны хандырар бис – деп, Владислав Ховалыг түңнээн.
Комплексти чүгле кадыг бок аңгылаарынга эвес, а оон RDF-одаар чүүл бүдүрер кылдыр тургузар. Бо одаар чүүлдү ыяш, кеш, резин, пластик, саазын, картон, каасталгалар болгаш пластик дээн ышкаш өрттенир бокту үреп, үүрмектээш, бүдүрер. RDF одаар чүүлдү хөмүр орнунга котельнаялар болгаш чылыг электри станциялары ажыглап болур. Компания чылда эвээш дизе, 10,5 муң тонна ол одаар чүүлдү бүдүрерин планнап турар.
А. МОНГУШ.
“Шын” №95 2024 чылдың декабрь 11