Эрткен чылын бистиң билдингир альпинистеривис Маадыр-оол Ховалыг, Мачук Томочаков бедик даглар үнеринден аңгыда, бедик тудугларга ажылдаар эргелиг шынзылганы холга алган болгайлар. Олар Башкирияның төвү Уфа хоорайга, альпинисчи арга-дуржулгазы улуг болгаш, интернет таварыштыр өөредилгени доосканнар. Ынчагаш 6 разрядтың бүдүрүлге альпинизи деп Тывада ховар мергежилди чедип алганнар.
Бүдүрүлге альпинистери чүгле хендир, альпинисчи дериг-херексел дузазы-биле кандыг-даа бедик тудугларга, мачталарга нарын ажылды кылып кааптарлар. Хөй чарыгдалдыг автокраннарның, вышкаларның ажыы-даа чок. Ынчангаш бистиң бүдүрүлгениң альпинистери кыш адакталып турда, каът бажыңнарның крышаларындан хар эжип ажылдааннар. Болар доктаамал хендирде коштунган болгаш айыыл болуру болдунмас.
Бо чылын коронавирус нептерээни-биле тыва бүдүрүлге альпинистери чүгле август айда башкарыкчы компанияларның дилээ-биле, керээ езугаар Кызылда каът бажыңнарның ханаларында септелге ажылдарын кылып эгелээннер. Чүргүй-оол, Лопсанчап кудумчуларында панель бажыңнарның тудушкан черлерин чаартып, будуп-даа турарлар. Чамдык чурттакчылар боттары база чагыг киирип, квартираларын чылыгладып ап турарлар.
Чуртталга бажыңнарының эң үстүкү каъттары: 9 болгаш 5 дугаар каъттарда квартиралар хар, чаъс дүжер болгаш септелге негеттинип турар. Ол хире бедикке анаа кижи болза, куду көөрге безин, баш дескине бээр болгай. А бо альпинистерге, дээр биле чер аразынга астынып алгаш ажылдаары – анаа черде ажылдааны-биле дөмей деп болур. Хөй чылдарда бедик дагларга чоруп тургаш олар бедикке чаңчыгып калганнар. Ынчалза-даа бо ажыл кончуг айыылдыг: хендир элеп, үстүр болза, дериг-херекселин шын эвес базыптар болза, чүү болу бээри билдингир. Оларның ажылының ондактыы саперлерныы-биле дөмей. Ам 73 харлыг хоочун альпинист М. Ховалыг, аныяк эр М. Томочаков база Марат Ахметзянов оларның чугаазы-биле алырга, эң хөй үени бажыңнар кырынга, крышалар иштинге хендирлерни ыяап быжыглаарынга чарыгдап турар. Кылыр ажыл чүгле 30 минута-даа болза, хендирлер доңнаары чамдыкта 2 шак чеде бээр. Бүдүрүлге альпинистериниң кызыл тыны 10 м–11 мм капрон хендирлерде коштунган. Ынчангаш бир кижи албан 2 хендирде коштунган турар. Ийи дугаар хендир камгалакчы болур, альпинист боду билбейн чазыг кылыптар-даа болза, ол хендир канчап-даа салбас, ында шак ындыг дериг-херексел коштунган. Чаъстыгда, хар чаап турда альпинистер ажылдавас: хендир өде бээр болгаш чылгыр апаар, дериг-херексел тутпайн баар.
Октябрь ай – бүдүрүлге альпинистериниң бажыңнар ханаларынга септелге ажылдары кылыр сөөлгү айы. Соок дүжерге, келир чылын септелгеже кирер апаар болгай. Бо хүннерде ховар мергежилдиг альпинистеривис база-ла Кызылдың бажыңнарында дээр биле чер аразында хендирге коштунган ажылдап турарлар.
Бистиң корр.