Тываның кожуун-хоорайларының, суурларының аразынга чаагайжыдылга, ногаажыдылга болгаш девискээрлерин арыг-силиг тудар талазы-биле мөөрейни чарлаан. Июль 29-та эгелээн республиканың муниципалдыг тургузугларының аразында мөөрейниң тиилекчилерин эки шаңналдар манап турар.
Ону республиканың хоорай болгаш көдээ девискээрлерин аштап-арыглаар болгаш чаагайжыдар шалыпчы ай-биле капсырлаштыр эрттирер.
«Эң-не чаагайжыттынган суур» болгаш «Эң-не чаагайжыттынган муниципалдыг тургузуг (муниципалдыг район, хоорай округу)» деп ийи кол шаңналдың тиилекчилерин илередир.
Көдээ суурлар аразындан үш тиилекчини шилиир. Бирги черни чаалап алган суур 500 муң акша-биле шаңнадыр. Ийиги, үшкү черлер алган суурлар 300, 400 муң рубльдиң шаңналынга төлептиг болур.
Кожууннар болгаш хоорай округтарының аразынга тиилекчилерни тускай машина-техника-биле шаңнаар.
Ол ышкаш мөөрейниң идепкейлиг киржикчилерин тускай шаңнап, демдеглээр.
«Чаагайжыдылга ажылынче чонну идепкейлиг киириштиргени дээш», «Эң чаа чаартыкчы арга-хевирлер дээш», «Эң идепкейлиг киржилге база чогаадыкчы арга-хевирлер дээш» база «Кадыг боктарны аңгы чыып, бөлер ажылды ажыглап эгелээни дээш” деп 5 тускай шаңналдарны тургускан.
Ол дээрге: триммерлер, электрогенераторлар, бензохирээлер база аңгы бок чыыр улуг тускай савалар дээн ышкаш өртектиг белектер болур.
Киржикчилерниң көргүзүглерин 14 аңгы кезектен тургустунган негелделерни өөренип көрүп тургаш тиилекчилерни илередир мөөрей комиссиязын Тываның Чазааның оралакчы даргазы – республиканың одалга болгаш энергетика сайыды Мерген Дагба удуртур.
Улуг өртектиг шаңнал-макталдыг мөөрейниң киржикчилери бир-ле дугаарында боттарының кожуун-хоорайларының, суму-суурларының аттарын бижээн адрестерже, кудумчуларның аттарынче база бажыңнарның шын дугаарлап, чыскаал аайы-биле бижээнинче кичээнгей салыр болза эки.
Чагырга бажыңының, ооң девискээриниң, ол чоок-кавы черниң аян-шинчизи, суурнуң арыг-силии, эртенги, кежээки болгаш дүнеки үеде кудумчуларның чырыы, ногаажыдылгазы, чонга дыңнадыглар азар тускай самбыраның бары база чугула.
Чоннуң дыштаныр, төөгүлүг база тураскаалдыг черлеринче кандыг кичээнгей салганын, девискээрин ногаанчыдар субботниктерни, санитарлыг арыглаашкынны чорудуп турарын, уруглар ойнаар шөлчүгештерин дерип-селээнин база хынаар.
Шыңгыы негелделер бокка хамаарышкан. Мөөрейниң киржикчилери чүгле чеже бок чыыр тускай сава барының дугайында эвес, а бокту аңгылап чыырынга чонну чаңчыктырар дээн арга-дуржулгазын, чаагайжыдылга болгаш арыглаашкын талазы-биле муниципалдыг кандыг программаларны ажылдап кылганын көргүзер ужурлуг.
Кадыг коммунал бок чыыр талазы-биле тускайлаан регион оператору-биле кады ажылдаар хемчеглерни планнап алганы болгаш ону доктаал-саавыр-биле бадылап, керээ-дугуржулгага ат салганын тускай демдеглээр. Тускайлаан бок төгер черлерни тургусканын болгаш кайы- хамаанчок, тускайлаан черлерден аңгыда, өске черлерже боктар төккенин база хынаар.
Тыва Чазактың парлалга албанының медээзинге үндезилээн.