Чаштарга чылыг, чырык оран-сава

Ада-иезиниң ажаалда-тежээлдези чок арткан ажы-төлдү күрүнениң хандырылгазынга ажаап-карактаары күрүне политиказының мурнады көөр сорулгаларының бирээзи. Бистиң республикада шак-ла ындыг камгалал чок арткан ажы-төлдү ажаап-тежээр албан черлериниң бирээзинге Кызыл хоорайда Назы четпээн уругларның социалдыг эде тургустунуушкун талазы-биле төвү хамааржыр.

Ук албан черин ада-иезиниң ажаалда-тежээлдези чок арткан чаштарның төрээн бажыңы деп болур. Ында бо хүнде 3 харга чедир назылыг 56 чаш уругну 9 кижизидикчи башкы, 15 дузалакчы база ол-ла хире эмчи сестралары ажаап-карактап турар. Кандыг-ла-бир чылдагаан-биле ада-иези ойталаан бичии чаштарны дүн-хүн чокка ажаап-карактаары ындыг-ла амыр эвес ажыл дээрзи кымга-даа билдингир. Төптүң коллективи амыдыралга кызагдаткан кээргенчиг чаштарга бүгү-ле эптиг байдалды тургузар дээш, бар-ла күжүн үндүрүп турарлар.
Бо хүнде ук албан черинде чылыдылга системазынга капиталдыг септелге чорудары негеттинип турар. Ынчангаш март 24-те бо айтырыгны сайгарып чугаалажыры-биле, Тываның Чазаандан, ТР-ниң Күш-ажыл болгаш социал политика яамызындан төлээлер келгеш, ажылчын хуралды эрттирген.

Назы четпээн уругларның социалдыг эде тургустунуушкун талазы-биле төвүнүң директору Оксана Серембил төптүң оран-савазының байдалын таныштырган. «Төптүң оран-савазы 1984 чылда туттунган, аңаа капиталдыг септелгени сөөлгү катап 1994 чылда кылган. Эрткен кыштан тура чамдык өрээлдер, ылаңгыя 3, 4-кү бөлүктер чогуур 22 градустан 18 градус чедир чавызап, чыккылама соок хүннерде сериидей бээр турду. Ындыг байдалда электри чылыдылгаларын ажыглап турдувус. Чыл санында косметиктиг септелгени чорудуп турар-даа болза, капиталдыг септелге кылыр үе келген. Эрткен чылдан тура Күш-ажыл яамызынче шилчий бээривиске, капитал септелге ажылын черле планче киирген турган».

Уруглар турар өрээлдерниң температуразы чогуур деңнелинден чавыс болганындан Кызылдың ЧЭТ-биле кады хыналданы чорутканын ТР-ниң Чазак Даргазының оралакчызы (амгы үеде ТР-ниң өөредилге сайыды) Елена Хардикова дыңнаткан. «Чылыдылга системазының эргижирээнинден мындыг байдал тургустунуп келген деп түңнелге келген. Бо оран-саваның соңгалары дыка улуг, эрги ыяш соңгалар, батареяларын чоокта чаа солаан, ынчалза-даа кол чылдагаан – одалга системазында. Ынчангаш, бир-ле дугаарында, одалга системазын солааш, соңгаларын, ханаларын чаартыр, бүрүнү-биле капиталдыг септелгени чорудар» – деп, Е. Хардикова чугаалаан.

Ажылчын хуралга капитал септелгениң проект-смета документилерин (ПСД) ажылдап кылыр хүлээникчи организацияның удуртукчузун таныштырган. «Сундуй» КХН-ниң чиңгине директору Гульмира Сади бо чылдың март 9-та ТР-ниң Күш-ажыл яамызы-биле дугуржулганы чаргаш, бо төпке капитал септелге чорударының төлевилел-смета ажылдарын чорудуп эгелээн. «Амгы үеде белеткел ажылдары чоруп турар, дараазында хемчээр ажылдар эгелээр, чүге дээрге паспортта көрдүнген хемчээлдер биле оран-саваның көргүзүглери аңгы бооп болур таварылгалар хөй. Ынчангаш үнүүшкүннүг ажылдарны чорудар бис. Дугуржулга езугаар хуусаа 90 хонук болза, чада аайы-биле кылып тургаш, эрте доозуптарын кызыдар бис. Амгы үеде бо объект биске бирги черде турар. Бо чылын бо ийи дугаар улуг ажылывыс-тыр» – деп, Г. Сади чугаалаан.

ТР-ниң Күш-ажыл болгаш социал политика яамызы эрткен чылдан тура бо оран-саваның капитал септелгезин планга алган, хүлээникчи организация-биле керээ чардынган, ПСД-ни ажылдап кылырынга акшаландырыышкынны шилчиткен дээрзин күш-ажыл сайыдының оралакчызы Чечена Дудуп дыңнаткан.

Ооң-биле чергелештир бо байдалды Улусчу фронтунуң регионалдыг күүскому хайгааралга алганын, ооң удуртукчузу Саима Далчин хуралга дыңнаткан: «Ведомстволар аразында ук албан черин дамчыдар ажылдар чоруп турда, республиканың Чазааның талазындан хыналда турары албан. ПСД ажылдары апрель айдан эгелээр, капиталдыг септелгениң бирги чадазында одалга-системазын солуур дээрзин бөгүнгү хуралга дыңнадывыс. Бис бодувустуң талавыстан капитал септелгениң күүселдезин, шынарын болгаш хуусаазын хыналдага алыр бис».

Баш бурунгаар санаашкыннар-биле алырга, бо чылын Назы четпээн уругларның социалдыг эде тургустунуушкун талазы-биле төвүнүң капитал септелгези – одалга системазын бүрүнү-биле чаартыр дээрзи билдингир-дир. Ол дээрге-ле бо оран-саваның чурттакчылары, бичии чаштар, келир кышты чылыг өрээлдерге, септеттинген чырык бажыңга кыштаары-дыр.

/ Алдынай СОЯН.
Ада ТЮЛЮШТУҢ тырттырган чуруктары.

"Шын" 2023 чылдың март 29 №22

#Шын #Тыва #Социаладырда #Назычетпээнуруглар