Часкы дугайында

◈ Тыва тоол

Куш хааны чагыргазында бүгү-ле чалгынныг куш аймаандан үндүрүг хавырып алыр чүве-дир. Чаңгыс-ла часкының үндүрүг төлеп турганын кым-даа көрбээн.

Куш хааны часкыдан үндүрүг төледип эккээри-биле үндүрүг хавырыкчыларын чоруткан.

Үндүрүг хавырыкчылары часкыга келгеш:
— Куш хаанының чарлыы-биле бүгү-ле куш аймаандан үндүрүг хавырып чор бис, төлээр үндүрүүңнү дүрген белетке! — деп дужааганнар.

Часкы тургаш:
— Куш хаанынга чүге үндүрүг төлээр апарганым ол? Мен куш эвес ыт ышкажыл мен — дээш, часкы аксын ажыткаш, диштерин көргүскен.
Үндүрүг хавырыкчылары часкының аксын, дижин көөрге, шынап-ла, диштери ытка дөмей болган. Үндүрүг хавырыкчылары часкыдан үндүрүг-даа төледип алган чүве чок чоруй барганнар.

Аң-мең аймааның хааны бүгү-ле аң-мең аймаандан үндүрүг хавырып ап турган. Часкының аң-мең аймаанга үндүрүг төлеп турганын кым-даа көрбээн чүве-дир. Аң-мең аймааның хааны часкыдан үндүрүг хавырып эккээри-биле үндүрүг хавырыкчыларын чоруткан.

Үндүрүг хавырыкчылары часкыга келгеш:
— Аң-мең аймааның хаанының чарлыы-биле бүгү-ле аң-мең аймаандан үндүрүг хавырып ап чор бис, дүрген төлээр үндүрүүңнү белетке, часкы! — деп дужааганнар.

Часкы тургаш:
— Аң-мең хаанынга чүге үндүрүг төлээр апарганым ол? Мен аң эвес куш ышкажыл мен — дээш, ол ужуп чоруй барган.
Ооң соонда часкы кандыг-даа чагырга чок амытан апарган. Часкы амытан караанга көзүлбес дээш, дүне чаштынып ужар болу берген. Чагырга чок часкының чаңгыс коргар чүвези тенниг кызыл-хараган чүве-дир. Чүге дээрге часкының ол чаргаш чалгыннарын хараган тени өттүр шааптар болза, ооң өлгени ол.

«Тыва улустуң бурун чугаалары, тоолчургу, төөгү чугаалары» номдан.
«Шын» №78 2024 чылдың октябрь 12