Бо кожуунче Тываның Чазааның көжүп чоруур хүлээп алыышкыны Кызыл-Даг, Бай-Тал сумуларынга база Тээлиге ужуражылгаларны эрттирген.
– Мынча хөй даргалар кээп турары биске, көдээ чонга, кончуг эптиг болгаш ажыктыг-дыр.Кызыл хоорай кирип, аай-дедир аргыжары биске берге, орук узак, ынчангаш Чазаавыстың бо келген ажылдакчыларынга өөрүп четтиргенивис илередип тур бис, айтырыгларымга бо келген специалистер тодаргай харыыларны берди – деп, Кызыл-Даг суурнуң хоочун чурттакчызы, пенсионер Анна Салчак чугаалады.
Артемий Салчак, сумунуң баштыңы: – Кызыл-Даг сумузу кайгамчыктыг тускай ус-шеверлерниң чурту деп, бүдүн Тыва билир, аргажок бичии оолга чонар-дашты тутсуп каарга, чазанып орар, мындыг алдарлыг суурда чурттап чоруур бис. Каш чыл бурунгаар, улуг көвүрүглеривисти Тываның Чазаа кылып бергенинге аажок өөрүп чоруур бис. Ам соталыг харылзаа айтырыы чидиг, алыр-албас черлерлиг, бажыңнар иштинде шуут чок, база ол ышкаш оруктарывыс байдалы берге, септелгезиниң айтырыын көдүрүп турар бис. Бо хүннерде улуг хар чаггаш, хат хадаан түңнелинде, оруктарывысты хөртүктеп каапкан, аргыжылга айтырыы нарын байдалда.
Сайлыкмаа Сат, СПК «Ооруг» көдээ бүдүрүлгезиниң удуртукчузу: – Эки, чылыг кыш эртти, мал-маганывыс хүр кыштады, мал оолдаашкыны март 20-ден ыңай эгелээр. Бо сөөлгү хүннерде өл хар чаап, хат хадааш, хөртүктеп каапканы-биле, малчын коданнарже орук үзүлген турду, аът безин дүжүп каар. Малдың даваны тастап эгелээн, хөртүкке дүшкеш, одарже үнүп шыдавайн баар, ынчангаш чамдыызын тургузу, азырай бердивис. Бистиң чер кыжын кара кыш кыштаар чораан чүве-ле болгай, каш чыл бурунгаар улуг хар халавы болган соонда, черле харлыг кыштар эртип тур, ынчалза-даа ажырбас, мал чемивис бар, малдың аарыыр, өлүп-хораар чоруктары болбайн турар. Мынчаар аңгы-аңгы адырларның специалистери бистиң ырак сумуларывысче кээп, чонну хүлээп турары дыка эптиг-дир. Мен база даргалар кээр деп дыңнааш, албан-биле Талдыг-Арыгда кыштаамдан чедип келдим. Машина-техникавыс чедишпес, мал чеми белеткээрде херек трактор-биле дузалаар аргалары Чазактың талазындан кандыг ирги деп, бо келген даргалардан айтырып, сүмени алдым.
Феня Делгер, КУБ «Бай-Талдың» зоотехниги – бистиң күрүнениң унитарлыг бүдүрүлгевисте малчыннар специалистер-биле катай 80 ажыг кижи ажылдап турар, сиген-ширбиил белеткели ышкаш сезоннуг ажылдар үезинде 100 ажа бээр бис. 2-3 айда улуг хар чагганы-биле база хат хадааш, бергедештивис, далбый тыртып каарга база дуглалы берген. Малчын коданнарывыс – 23 шээр, бода мал – 7, чылгы-биле 8, герефорд коданывыс база бар. «Аныяк өг-бүлелерге – кыштаг» деп губернатор төлевилели-биле 4 малчын кодан тургустунган, «Малым – чемгерикчимниң» киржикчилери база суурувуста бар. Совхозувустуң өнчүзүн дүжүрбейн, ол-ла хевээр тудуп чоруур бис.
Минчеймаа Ооржак, Тээли суур, пенсионер – бажыңым улуг болгаш кыжын ону одаар айтырыгга бергедежи бээр- дир мен. Хөмүр өртээ мени дүвүредип турар. Улуг-бичии айтырыгларымны келген даргаларга салып,харыыны алдым, четтирдим, чер четпес кижиге меңээ ол дыка эки-дир.
Чазактың ажылчын бөлүүнүң хүлээп алыышкынынга чон хөйү-биле кээп, социал болгаш тудуг-суур, бажың-балгат тударынга чедир айтырыгларынга харыыларны ап, оларның хөй чагаа, билдириишкиннерин ол-ла черинге хүлээп алганынга таарзынганнар.
Бистиң корр. #Шын