Эскерер болза, бо амыдыралда, ылаңгыя амгы үеде реклама ажыглаваан кижи-даа чок боор деп бодаар мен. Чүге дээрге кандыг-даа ажыл эгелээрде, ол дугайында албан чарлаар, чонга дыңнадыр, тарадыр апаар. Ынчангаш “реклама” деп сөстүң бистиң амыдыралывысче шургуп киргеш, чугула черни ээлей бергенинге чөпшээрешпес арга чок.
Херек кырында тыва-даа, орус-даа эвес ол сөстүң укталган дөзү француз réclame деп сөс болуп турар. Ооң утказын интернет четкизинде “аңнаашкын үезинде хартыганы кыйгырары”, “бодунче кичээнгей угландырары”, “алгыра кааптары” деп бижип турар. Ол француз сөстү орус дылче дыңналыр аайы-биле ажыглап эгелээнинден, олчаан чон аскындан дүшпестээн.
Бо үндүрүлгевисте Парлалга бажыңында “Тывамедиабөлүк” холдингизиниң реклама килдизиниң ажылы-биле номчукчуларны таныштырыксадывыс. Ук килдисти реклама талазы-биле дуржулгалыг Белек Андреевна Ооржак удуртуп турар. Ол Тываның күрүне университединиң “Экономика болгаш бүдүрүлге удуртулгазы” факультедин 2010 чылда дооскаш, 2011 чылдан 2019 чылга чедир “Медиа-групп” КХН РА-ның чиңгине директорунга ажылдап турган. Ол ажылга “Тыва” КТРК-ның регионалдыг эфириниң реклама блогунга медээ-рекламалыг материалдарны чыып белеткеп турган үезинде аныяк специалист элээн дуржулганы алган. 2019 чылдың июль айдан эгелеп “Тывамедиабөлүк” холдингизиниң реклама килдизиниң даргазында ажылдап турар.
– Ол үеде реклама берикчилери хөй кезиинде “Тыва” КТРК-га кээр турган болгаш, ажыл шуудап турган. Чаа эртем дооскан аныяк специалиске, меңээ, бо ажылдың кол утказын айтып-тайылбырлап берген дагдыныкчым Григорий Маадырович Дамдынны демдеглевес аргам чок. Ооң билдилиг башкарылгазы-биле компанияга ынчан рекламадан эвээш эвес орулганы ажылдап берип турган бис. Республиканың телекөрүкчүлери колдуунда ол телеканалды көөр турган болгаш, аңаа чижилге кылыптар хире өске телеканал-даа, реклама салыптар хире чер-даа хөй эвес болганындан, реклама берикчилеринге шилилге кылыр арга-даа чок турган-дыр ийин. Ам интернет өске-даа телеканалдарга ёзулуг чижилгени тургузуп эгелээн дизе, частырыг болбас боор деп бодаар мен.
– Бо холдингивис 2019 чылдың март 5-те тургустунган болгай. Чаа организацияга реклама берикчилерин мөөңнээри берге болду бе?
– Эгезинде клиентилер тып алыры дыка нарын турган. Чон будалып, холдингиже “Шын”, “Тувинская правда” солуннар, “Тываның аныяктары”, ”Сылдысчыгаш” сеткүүлдер болгаш “Тыва 24” телеканал шупту кирип турар деп билбейн, көңгүс аңгы-аңгы редакциялар деп бодаар турду, ам ажыл шуудаан. Барык үш чыл ажылдап келген үемде, доктаамал реклама берикчилери-даа бар апарган.
– Килдисте чеже кижи ажылдап турар силер, Белек Андреевна?
– Килдисте дөрт кижи ажылдап турар бис. Амгы үеде бир эживис узун шөлээже үнгени-биле ам үш бис. Холдингиниң редакцияларының информастыг медээ шөлүнче реклама салыры-биле клиентилер хаара тударындан аңгыда, солун чагыдылгазының кампаниязында чагыдып алыкчыларны хаара тудар ажылды күштелдирери – кол ажылывыс болуп турар. Ынчангаш кожуун, суурларже үнүүшкүннерни доктаамал чорудуп турар бис. Ол үнүүшкүннер үезинде журналистерниң доктаамал сургакчылаашкыннарже чоруп турар белен эвес ажылын боттарывыс “кеживиске” эки билип, оларның бижип турар солун-сеткүүлүнче хөй чагыдып алыкчыларны хаара тудар дээш, кызар чордувус. Барган-на черивиске ойнаашкыннарны (лотерея) чагыдып алыкчылар аразынга эрттирип турар бис. Кожуун, суурларның чону идепкейлиг киржип кээрге, өөрүнчүг боор.
– Чагыдылга талазы-биле “Шын” солунга хамаарыштыр чүнү чугаалап болур силер?
– Шынап-ла, республиканың хоочун “Шын” солунун кожууннарда дыка хүндүлээр, номчукчуларның саны база өске солун-сеткүүлдерге көөрде, оранчок хөй. Бир дугаарында айтырар-ла солуну ол. Ынчалза-даа солун, сеткүүл бүрүзү боду аңгы номчукчулуг болгаш ол солун багай, дуу сеткүүл эки деп ылгал чок шуптузунга дең хамаарылгалыг болдурарын кызыдып, чагыдып алыкчыларны ынчаар хаара тудуп турар бис.
– Холдингиниң реклама килдизинде база бир кол черни “Хөгжүмнүг байыр” ойнап турар. Ооң дугайында чугаалап бээр силер бе?
– “Хөгжүмнүг байыр” теледамчыдылгаже чагыгларны реклама килдизи хүлээп турар боорундан аңгыда, бистиң килдистиң ажылдакчылары боттары ону башкарып, эфирже үнүп турары-биле онзагай. Амгы үеде Оюмаа Алдын-ооловна Монгуш башкарып турар.
“Хөгжүмнүг байыр” неделяда үш катап “Тыва 24”-түң үндүрүлгезиниң үезинде ОТР телеканалда үнүп турар. Чоок улузунга байыр чедириишкинин киирген улус 18.00 – 19.00 шак аразында ол каналдан көрүп болур. Бир байыр чедириишкининиң өртээ 3500 рубль. Ооң иштинде 6 фото-чурук, 70 сөстүг байыр чедириишкини, бир ыры кирип турар. Чарлалды боттары хүлээгеш, боттары эфирже үнүп турар шак ындыг реклама килдизи амдыызында Тывада чок. Ол ышкаш бистиң килдисте чагыг ёзугаар стаканнарга чуруктар, бижиктер, футболкаларга чуруктар, хээлер дээш, чагыкчының күзели езугаар мындыг ажылды база чорудуп турар бис. 2023 чылдың бирги чартыында солуннар болгаш сеткүүлдеривистиң чагыдылгазынче амгы үеде кол кичээнгейни угландырып, ажылдап турар бис. Чагыдылга кампаниязы уламчылап турар. Чаңчыл езугаар солун чагыдып алыкчызы квитанциязын бисче чорудуптар азы вайберже тырттыргаш чоруткан соонда, декабрь айда ойнаашкын болур. Ында кол ойнап алыр белек – улуг телевизор. Аңаа немей амыдыралга чугула электри-биле ажылдаар херекселдер, паш-сава аймаа кирип турар.
Ынчангаш, хүндүлүг чонувус! Солун чагыдылгазының кампаниязы уламчылап турарын утпайн, солуннардан чагыдып алырынче кыйгырар-дыр бис! Чагыдылга кылып алган улус декабрь 20-ге чедир квитанциязын вайберже, электроннуг почтаже (tuvamedia@mail.ru), азы дараазында адреске эккеп бээрин дилээр-дир бис.
Кызыл хоорай, Красноармейская кудумчузу, бажың 100, 3 дугаар каът, кабинет 309, тел: 8 (39422) 2-18-10, сот. тел: 89232670749. А реклама ажылдакчыларының хүнүн уткуштур бүгү эш-өөрүм, коллегаларымга аас-кежикти күзедим!
– Силерниң кыйгырыыңарны деткип, байырлалыңар-биле чедиишкиннерни күзедивис!
К. Монгуш.
Ада Тюлюштуң тырттырган чуруктары.