Барыын-Хемчик кожууннуң 100 чылдаан байырлалында Кызыл-Мажалыкта чаа ажыттынган стадионга август сентябрь-айларда болган спортчу маргылдаалар.
Бут-бөмбүүнүң маргылдаазы. Барыын-Хемчик кожуунда оолдарның эң-не ынак, сайзыраңгай оюну - бут-бөмбүү. Август 16-да кожууннуң 100 чылдаан оюнга тураскааткан 18 хардан өөрү назылыг оолдар аразынга маргылдаа болган. Аңаа 12 команда ишинге 132 ойнакчы киришкен. Түңнелинде, 1-ги черни бүзүрелдии-биле Ак-Довуракдың “Чалыылар” командазы алган. 2-3 дугаар черлерни Бай-Тайга биле Хемчик командалары үлешкеннер. Тускай шаңналдарны дараазында ойнакчылар чаалап алганнар. Тергиин халдакчы Барыын-Хемчиктен Норбу-Самбуу Монгуш, тергиин хаалгачы Бай-Тайгадан Алдын-Белек Бады, тергиин ойнакчы Ак-Довурактан Ачыты Монгуш, тергиин камгалакчы Аксы-Барлыктан Сайын-Саая болганнар.
Ча адары. Ча адарынга ниитизи-биле 130 кижи киришкн. Оларның аразында баг адарынга 86 алды эр, база борбаанды адарынга 44 херээжен адыгжы киришкен. Эр адыгжылардан Мөңгүн-Тайга Даң-Хая Хертек тергиидээн. 2-ден 8-ки шаңналдыг черлерге чедир Чөөн-Хемчиктен Арсен Монгуш, Тес-Хемден Чаян Самдарак, Улуг-Хемден Андрей Серин, Чаа-Хөлден Алдын Доктугу, Улуг-Хемден Шораан Кызыл-оол, Тожудан Чиңгис-Хаан Доңгак, Мөңгүн-Тайгадан Бады-Доржу Хертек төлептиг болганнар. Херээжен адыгжылар аразынга Барыын-Хемчик Снежана Иргит тиилээн. 2ден 4-кү черлерни Чаа-Хөлден Марта Монгуш, Чөөн-Хемчиктен Чодураа Ондар, Барыын-Хемчиктен Аржаана Куулар чаалап алганнар.
Хол-Бөмбүү. Хол бөмбүүнге ниитизи-биле 136 ойнакчы 11 херээжен, 11 эр командаларга киришкеннер. Эр ойнакчылар аразынга 1-ги, 2-ги черлерни Чөөн-Хемчиктиң 2 командалары алганнар. Үшкүзүнге Барыын-Хемчиктиң командазы төлептиг болган. Херээжен ойнакчылардан Ак-Довурак тиилээн. 2-ги, 3-кү черлерни Барыын-Хемчиктиң Эрги-Барлыктан база Бай-Тайгадан командалар үлешкен. Шыырак халдакчылар Чөөн-Хемчиктен Байыр, Бай-Тайгадан Дамырак Ооржак, тергиин көдүрүкчүлер Чадаанадан Айдан, Эрги-Барлыктан Сайлык Саая, тулган камгалакчылар Барыын-Хемчиктен Айыжы, Ак-Довурактан Азияна Сарыглар болганнар.
Шыдыраа маргылдаазы. Эр улус аразынга 45 шыдыраачы швейцар чурум-биле 7 салыглыг солун оюну көргүскеннер. Түңнелинде 18-тен 59 харга чедир ойнакчылар аразынга Чөөн-Хемчиктен Ужар-оол Монгуш тиилээн. 2-ден 8-ки черлерни Чөөн-Хемчиктен Орлан Сарыглар, Аяс-оол Монгуш, Буян Монгуш, Арат Ондар, Ак-Довурактан Эдуард Агбаан, Кызыл-Мажалыктан Максим Доңгак, Ак-Довурактан Андрей Сарыглар чаалап алганнар.
60 хардан өөрү хоочуннар аразынга Иван Күжүгет тергиидээн. 2-ден 10-гу черге чедир Аян-оол Түлүш, Олег Ооржак, Анатолий Чүльдүм, Анатолий Хомушку, Данзын-оол Лопсан, Николай Байындак, Алексей Кара-Сал, Оюн-оол Хомушку, Сергей Куулар төлептиг болганнар.
18 хардан өөрү херээжен ойнакчылар аразынга Саида Домбу тиилекчи болган. 2-ден 10-га чедир шаңналдыг черлерже Айлаңмаа Сат, Виктория Ондар, Ада Түлүш, Айлана Монгуш, Вероника Ондар, Байлакмаа Монгуш, Марта Ховалыг, Алла Кенден, Марина Доржу киргеннер.
“Хоочун” ойнакчы деп аттарга Чамыяң Ондар биле Анастасия Күжүгет төлептиг болганнар.
Хүреш маргылдаазы. Байырлалдың эң-не солун кезээ, сентябрь 20-де тускай машина шаңналдыг тыва хүрешке ниитизи-биле 95 ат чок мөгелер хүрешкен. Ооң түңнелинде Сүт-Хөлдүң мөгези Түметей Ширижик шүглүп үнгеш, “Лада Гранда” деп машинаны шаңналга алган. Сүт-Хөлден Аяс Монгуш, Барыын-Хемчиктен Начын Хомушку, Улуг-Хемден Сайын Мижит-Доржу, Каа-Хем Доржу Күжүгет, Чаа-Хөл Кежик Шыырап, Өвүр Сайын-Белек Монгуш сесче киргеш, тускай акша шаңналдарынга төлептиг болганнар.
Кызыл кожууннуң 80 чыл ою таварыштыр улуг мөгелер аразынга тыва хүреш маргылдаазы.
Сентябрь 19-та Каа-Хем суурга Кызыл кожууннуң 80 чыл ою таварыштыр тыва хүреш маргылдаазынга кожуун чергелиг Чаан мөге Түметей Ширижик шүүлген, Хартыга мөге Кайгал-оол Ондар үжүүрлешкен. Үшкү, дөрткү черлерге Чаан мөге Айдың Монгуш, Хартыга мөге Соруктуг Калин-оол келгеннер. Сески черге чедир шыырак мөгелер аразынче черде Хартыга мөгелер Начын-Мерген Ооржак, Эртине Хомушку, кожуун Чааны Мерген Монгуш, кожуун Арзылаңы Аяс Монгуш киргеннер.
Төрепчи Доңгак - делегей чемпиону. Сентябрь 15-21 хүннеринде Белоруссияның төвү Минск хоорайга кик-бокстуң “Лоу кик” хевиринге делегей Кубогу болуп эрткен. Аңаа Төрепчи Доңгак түңнел оюнда Якут спортчу Тимофей Сивцевти ойнааш, делегей чемпиону атка төлептиг болганы улуг чоргаарал. Төрепчи Доңгакты база тренери Мөңгүн-оол Иргитти бедик спортчу чедиишкинери дээш тыва чоннуң мурнундан байырны чедирип курайладывыс.
Сүлде Доңгак сумога делейгениң 3 дакпыр шаңналдың черниң эдилекчизи. Таиландының Бангок хоорайга аныяктар аразынга Сумо хүрежинге делегей чемпионады болуп эрткен. Аңаа Кыргыстан дээш хүрежип чоруур бистиң аныяк мөгевис Сүлде Доңгак аар килдиг мөгелер аразынга хүлер медальга төлептиг болган. Ол аныяктар аразынга делегейниң 3 дакпыр хүлер медальының эдилекчизи. Мөгеге база ооң тренерлеринге дараазында алдын медальга төлептиг болурун йөрээдивис.
Хөй ажы-төлдүг өг-бүлелер чарыжы. Сентябрь 20-де Тываның 5 чыл аттыг стадионунга бир дугаар болуп эрткен хөй ажы-төлдүг өг-бүлелер хүнүнге турааскаткан чарыш болган. Аңаа 7 ажы-төлдүг Күжүгеттерниң өг-бүле тиилээн. Ийиги черни 4 ажы-төлдүг Ондарларның командазы алган. Чаа эгелээн чараш маргылдаа Тываның иштинге сайзыраар-ла болзун.
Алексей Чамбал-оол, спорттуң хоочуну.
Чурукту интернеттен алган: yandex.ru/images/sea...