Чогаалдары турда, боду база дириг

Апрель 16-да Улусчу чогаадылга төвүнге Улустуң чогаалчызы Салим Сазыгович Сүрүң-оолдуң 100 харынга тураскааткан сактыышкын кежээзин эрттирген. Аңаа Тываның Баштыңының оралакчызы Орлан Сарыглар, культура сайыды Виктор Чигжит, чогаалчының төрел аймаа, салгалдары, тыва чогаалдың мөгейикчилери кээп киришкен.

С.С. Сүрүң-оол төрээн чуртун, ооң бойдузун, кижиниң иштики делегейин бодунуң чогаалдарынга алгап-мактап чораан. Ниитизи-биле ооң 20 ажыг ному үнген.

Сактыышкын кежээзин “Көк-көк даглар аразынга төрүттүндүм” деп адааны база анаа эвес. Ол Барыын-Хемчик кожууннуң Ак деп черге төрүттүнген. Ында, шынап-ла, көк-көк даглар барын, тус черниң даштары безин көк-көк дээрзин чогаалчының кенни бир дугаар Акка чораанын сактып чугаалаан.

Улусчу чогаадылга төвүнүң фойезинге чогаалчының хууда ном саңындан ооң ат-сывын бижип, демдеглеп каан номнарын, хууда архивинден чуруктарны, медальдарын, орденнерин делгеп салган. Ол ышкаш Салим Сүрүң-оолдуң чогаалдарының аудиономнарын белеткээни база онзагай.

“Улустуң чогаалчызы, шүлүкчү, очулдурукчу Салим Сүрүң-оолдуң 100 харынга И.К. Чуковский аттыг уругларның ном саңы чогаалчының хууда библиотеказының номнарын делгеп салып тур бис. Ооң хууда ном саңын өөнүң ишти Октуй Хөртээзиновна 1995 чылда хүлээдип берген. Ном саңында ниитизи-биле 241 ном бар” – деп, К.И. Чуковский аттыг уругларның ном саңының директору Сылдысмаа Допсан чугаалаан.
Чогаалчының ады-биле Кызыл-Мажалык суурда кожууннуң төп ном саңын база адаан. Ол аңаа бодунуң чогаадыкчы базымнарын эгелээн. Баштайгы шүлүктери 1946 чылда үнген.

Тываның Баштыңының оралакчызы Орлан Сарыглар чыылганнарга байырын чедирип сөстү алгаш, Салим Сүрүң-оолдуң тураскаалын кылыры-биле, Тываның Чазааның мурнундан 100 муң рубльди өргээн. “Тыва АССР-ниң улустуң чогаалчызы Салим Сүрүң-оолдуң арттырып каан культурлуг өнчүзү амдыгаа чедир чугула болуп артпышаан. Ол “20 чүс чылдың алдарлыг кижилери” деп номче база кирген” – деп, Орлан Сарыглар демдеглээн.

Чогаалчының салгалдары, төрел аймаа, өөреникчилери ооң дугайында сактыышкыннарны хөйү-биле чугаалаан. Оларның аразында эң-не солун болгаш каттырынчыг сактыышкыннарны ооң уруу Маргарита видеога бижиткеш чоруткан. Ол ачазының 100 харлаанын байырлап эрттирип турарынга чоргаарланып, ону төөгүлүг болуушкун кылдыр санап турар.

Салим Сүрүң-оолдуң бажыңынга чүгле тывалап чугаалажыр турганын уруу демдеглээн: “Меңээ келген эштерим орус дылга чугаалай бээрге, ачам дораан-на бистиң бажыңга чүгле тывалап чугаалажыр дээрзин сагындырар. Удуур мурнунда ачам меңээ тыва тоолдар номчуп бээр турган. Орус тоолдар номчуп бээр дээрге, тывалап тоолдап бээрин дилээримге, очулдуруп бээр турган”.

Ачазының “Акырмаа болгаш ийи” деп чечен чугаазындан бодун танып каанын ол сактып чугаалаан: “Бешки класска тургаш, ачамның ол чечен чугаазын номчуй бергеш, бодумну танып кааш, ыядып турдум. Авамга чугаалаарымга, хүлүмзүрүп каар. Ачам шынын бижээн болгай дээш айтырбаан-даа мен”.

Шак бо кежээге өгбе чогаалчының чырык адын сактып, ооң чогаадыкчы оруунуң чүгле эвээш кезиин көргүскени ол.

Чыжыргана СААЯ.
Буян ООРЖАКТЫҢ тырттырган чуруктары

“Шын” №30 2024 чылдың апрель 20