Чону - чоорган, хөйү - хөйлең.

Тускай шериг операциязынга киржири-биле кыйгырткан курлавырда шериглер санынче кирген чаңгыс чер-чурттугларынга бай-тайгажылар база дузалажып эгелээн.

ТР-ниң Чазааның Даргазы В. Ховалыг долу эвес мобилизация дээш кыйгырткан Тываның шериг оолдарының өг-бүлелеринге ачы-дуза чедирерин дааскан. Бо хүннерде кожуун-суму удуртукчулары өг-бүлелерге бирги ачы-дуза чедирер ажылды организастай берген: одаар чүүл, аъш-чем, ажылга дуза... Бир онзагай чүүл - эът-чем кылдыр дириг хойларны берип турары болган.

Тываның чонун мал ажылынче хаара тудары-биле база доктаамал орулга киирип ап турар кылдыр ажыл-ижин организастаарынга дузалаан губернатор төлевилелдери чедиишкинниг боттанып келгенин билир бис. Чижээ, "Аныяк өг-бүлеге - кыштаг", "Чаа сорук". Шак бо төлевилелдерниң киржикчилери дуза кылдыр алган малының баш санын өстүр азырааш, хуусаазы келирге, дараазында киржикчилерге дамчыдып бээр малын хүлээдир ужурлуг. Шак ынчалдыр эрес-кежээ чаңгыс чер-чурттугларының өстүрген малындан бир-бир баш шээр малды тускай шериг операциязынга киржири-биле кыйгыртканнарның өг-бүлелеринге бээр ажыл организастаттынган.

Бо хүн Бай-Тайга кожууннуң удуртукчулары 10 өг-бүлеге хойларны болгаш аъш-чем аймаан, картофельди дуза кылдыр дамчыдып берген. Чедирттинер дузаның чүгле эгези бо дээрзи тодаргай. Тываның Баштыңының даалгазы-биле шак бо угланыышкынга ажылды организастаар, углап-баштаар штаб Чазак деңнелинде тургустунган, ооң ажылы эгелээни ол. Ам-даа ажыл уламчылаар.