Октябрь 10-да “Альтея” ресторанга “Регионнуң чурагайлыг сайзыралы. Тыва Республика: «ITuva–2024» деп чурагайлыг чаартылганың регионалдыг эчис сорулгаларының боттанылгазы” шуулган болуп эрткен. Хемчегниң киржикчилери Тывага чурагайлыг технологияларны сайзырадырының чугула айтырыгларын болгаш келир үеде ажык-дузазын сайгарып чугаалашкан. Ооң кол сорулгазы республиканың сайзыралынга дузалаар болгаш келир үеде бот-боттарынга ажыктыг кады ажылдажылганың үндезини апаар чурагайлыг шиитпирлерни нептередири. Ук хемчегни Тываның ССРЭ-ге каттышканындан бээр 80 чыл оюнга тураскааткан.
Шуулган информация талазы-биле айыыл чок чорукка, транспорт системазының угаан ажылынга, күрүне удуртулгазында чурагайлыг технологияларга, көдээ ажыл-агыйга, культурага, өөредилгеге, кадык камгалалынга тураскааткан 8 угланыышкынныг хемчег аңгы-аңгы шөлчүгештерге болуп эрткен.
Шуулганның киржикчилеринге Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның мурнундан ТР-ниң Чазааның Даргазының оралакчызы Орлан Сарыглар байыр чедирип, сөстү алган. Ачы-дуза чедирилгезиниң чурагайлыг хевирже шилчип турары Тываның чонунуң чаартылгаларга беленин көргүзүп турар. Амгы үеде чоннуң 70 хуузу чурагайлыг сервистерни ажыглай берген.
“Тыва элээн каш чылдар бурунгаар эргежок чугула чаартылгаларны тургузарындан эгелээн улуг хемчээлдиг чурагайжыдылгаже, чурттуң өске-даа хөй-хөй регионнары ышкаш, идепкейлиг бар чыдар. Тываның агаар-бойдузу амыр эвес болза-даа, “Тывахарылзааинформ” республиканың эң-не ыраккы булуңнарынче кабельдерни шөйген. Амгы үеде бистиң республикавыста хөй-ниитиге улуг ужур-дузалыг апарган 408 социал объектилер интернет четкизи-биле хандыртынган. Ол дээрге школалар, фельдшер-акушер пунктулары, ном саңнары, кожуун чагыргалары болгаш ОБЯ объектилери-дир. Ачы-дуза чедирилгелерин чурагайлыг хевирже киирер чада Тываның чонунуң чаартылгаларга беленин көргүскен. Бистиң үевисте чурттакчы чоннуң 70 хуузу үндүрүг албанының, Иштики херектер яамызының, “Күрүнениң ачы-дуза” порталының болгаш банк капсырылгаларының чурагайлыг сервистерин ажыглап турар. Бистиң Президентивис Чазактың мурнунда ук адырның тодаргай сорулгаларын салган. Күрүне органнары чуртта болуп турар чурагайлыг өскерлиишкиннерден чыда калбазы чугаажок. Бистиң чонувустуң амыдыралының деңнелин бедидер дээш, амгы үениң информация коммуникациялыг болгаш угаан-биле ажылдаар системаларны нептеретпишаан, күрүне удуртулгазының бүгү-ле системазының шынарын экижидерин кызыдып турар бис” – деп, Орлан Сарыглар чугаалаан.
Сайгарылгалыг сессияның ниити кезээнге бистиң регион социал ужур-дузалыг хөй-хөй ачы-дуза чедирилгезин 99 хуу чедир күүседип, салган сорулгазын чедип алган дээрзин Тываның чурагайлыг хөгжүлде сайыдының оралакчызы Эртине Монгуш дыңнаткан. Амгы үеде “Күрүне ачы-дузазы” порталдың сервистеринде чурттакчы чоннуң 68,2 хуузу бүрүткеткен. Ооң ачызында чоннуң кыйгырыгларының 77 хуузун ук портал таварыштыр электроннуг хевирге хүлээп алгаш, кылып берип турар.
“2024 чылдың март айдан эгелеп Россияның Президентизиниң даалгазы-биле Чурагайлыг хөгжүлде яамызы регионнар-биле кады ТШО киржикчилеринге болгаш оларның өг-бүлелеринге дуза чедирер хемчеглерни Чаңгыс аай күрүне ачы-дуза чедирилгезиниң порталын таварыштыр алырын бөдүүнчүдүп эгелээн. Тывада шак ындыг 26 дуза чедирер хемчээлдерлиг медээлер баазазы тургустунган. Оларның дөртү дайынчы хөделиишкиннер хоочуннарынга болгаш амы-тынындан чарылган шериглерниң өг-бүлелеринге көрдүнген. Ол 26 социал ачы-дуза чедирилгезин чурагайлыг хевирже киирер болгаш күрүнениң ачы-дуза порталынга бөлүктээр ажыл чоруп турар. Ол ышкаш келир үеде бүгү-ле регион болгаш кожуун чергелиг ачы-дуза чедирилгелерин Чаңгыс аай порталче шилчидер ажыл көрдүнген” – деп, ол чугаалаан.
ITuva–2024 дээрге чурагайжыдылга болгаш чурагайлыг чаартылгалар адырынга РФ-тиң субъектилериниң төлээлериниң аразынга арга-дуржулга солчур чаңгыс аай шөлчүгешти тургузары. Бо платформага Тываның Чазаа болгаш Россияның Ажаалга банкызы кижиниң сорулгалар салыр, оларны шиитпирлээр болгаш өске-даа чаңчылдарын солуур бөлүк программалар болгаш чурагайлыг чаартылгалар хөгжүдер адырга кады ажылдажыр дугайында дугуржулганы кылганнар.
Чыжыргана СААЯ.
Буян Ооржактың тырттырган чуруктары.
«Шын» №78 2024 чылдың октябрь 12