Апрель 14-те Кызыл хоорайның Лопсанчап кудумчузунуң 37/3 дугаар бажыңының девискээринге чуртталга коммунал ажыл-агый айтырыгларынга хамаарышкан чыыш болган. Аңаа ТР-ниң Дээди Хуралының болгаш хоорай депутаттары, тус черниң чурттакчызы база массалыг информация чепсектериниң төлээлери киришкен.
Чыышка Лопсанчап 37/3 бажыңда чурттавышаан, ол черниң девискээрин аштап ажылдап турар Татьяна Акша-оолдуң кииргени дилег-билдириишкинин сайгарып чугаалашкан.
Татьяна Акша-оол ажылдай бергеш, бажыңның девискээриниң богун шоодайлап үндүрүп төккен. Амгы үеде ук девискээрниң арыы хөлчок-даа болза, чедир кылыр, солуур, септээр ажылдар хөй. Ол девискээрде чаңгыс-даа бок чогун, арыг-силиин магадап көрдүвүс. Ынчалза-даа бичии уруглар ойнаарынга таарымча чок чүүлдер хөй дээрзин эскердивис. Чижээлээрге, чайганыыш адаанда бетоннар корзая берген чыдар. Ону аштакчы кижи арыглап шыдавас, а чүгле тускай техника күш чедер дээрзи билдингир. Кыдыындан көрүп эрткен кижиниң караанга илдикпес, ынчалза-даа септеп кылыры чугула херек чүүлдер хөй болду. Бичии уруглар ойнаар шөлдүң чанында электри станциязының тууйбудан туткан оран-савазын долгандыр черлик ыттар турлаа апарган дээрзи илдең.
«Кожаларым хөлчок эки улус чорду. 2023 чылда чурттап турар бажыңымның девискээрин аштап ажылдай бергеш, ажылымга шаптыктыг чүүлдерниң хөйүн эскердим. Септээр азы солуур аргазын өөренип көрзүн дээш, кожаларывыс-биле дугурушкаш, эрткен чылын сес ай төнчүзүнде, Кызыл хоорай чагыргазынче билдириишкин киирген бис. Хоорай чагыргазындан мынчага чедир кандыг-даа харыы албадывыс. Харыы келбеске, Хөй-ниити палатазынче билдириишкин киирдивис.
Кижи кылаштаар оруктарда оңгарларга чаашкын суу чыглыр черлерни септээр болза эки. Бичии уруглар ойнаар шөлге довурак чок кылдыр кылдырыксап турар бис. Уруглар ойнаарынга таарымчалыг байдалды тургузарын диледивис. Чаш уруглар ойнаар черге бетоннар шуут турбас болза эки. Чамдык улуг эжиктер аксында оңгарлар бар. Ону чамап бээрин дилеп тур бис. Бок төгер контейнерлерни чаңгыс-аайлап берген болза. Контейнерге чыып каан бокту регионалдыг оператор чогуур үе-шаанда алгаш баар, ол талазы-биле эки-дир. Кожалар дыка демниг бис. Бажыңывыс девискээри арыг-силиг, чурттаарынга таарымчалыг болган болза дыка-ла эки ийик. Бо бажыңның азыында садыг бар. Ооң ээзи бок аштап турар кожаларны чемгерер-даа кижи. Башкарылга компаниязындан төлээлер бистиң ажылывысты удаа-дараа кээп хынап турар» – деп, Татьяна Акша-оол чугаалады.
Хөй-ниити чөвүлелиниӊ даргазы Роман Поманисочкин:
«Бажыңының девискээрин чурттаарынга таарымчалыг кылдыр кылыр дугайында билдириишкин киирген хамаатыларга барып, ук девискээрлерниң байдалын көрүп, үнүүшкүннү кылып турарывыс бо. Чурттаарынга таарымчалыг чер дугайында киирген эгелээшкиннерни деткиири чугула. Чоннуң идепкейлиг чоруу кайы-даа үеде эки деп санаттынып турар. Бо девискээрге бичии уруглар ойнаар дериг-херекселди чаңгыс эвес удаа салып турган. Амгы үеде эң-не кудуку деңнелде эвес, чамдык бажыңнарның девискээринге көөрде, чүгээр деп үнелеп болур. Арыг-силиг-дир. Чурттакчылар бажыңының девискээри дээш, шынап-ла, сагыжы аарып турар деп чүве көстүп тур. Хол бөмбүү болгаш баскетбол ойнаар шөл чедишпейн турар-дыр. Чылдың-на чуртталга бажыңнарының девискээрлерин чаартып турар. Бичии уруглар ойнаар шөлдү чаагайжыдар дугайында хамаатыларның көдүрген айтырыын өөренип, келир чылгы планче киирип алырын кызыдар бис. Бо чылын оода-ла, оңгарларны чамаар ажылды кылып чорудар бис» – деп, ол тайылбырлады.
Чуртталга бажыңнарының девискээринге спортчу шөлчүгештер тургузарынга тус черниң чурттакчы чону база харыысалга алыр ужурлуг. Ынчангаш олар шупту кады чыылгаш, ук айтырыгны чугаалашкаш, хуралдың протоколун билдириишкинге кошкаш, ат салыр. Ук бажыңның девискээринге боттарының ажы-төлү ойнаар. Ынчангаш арыг-силиин-даа, бичии уруглар ойнаар шөлчүгештиң дериг-херекселин-даа чурттакчы чон хайгаараар харыысалганы алыр ужурлуг. Башкарылга компаниязынга төлевирге каш акшаны кадар, а башкарылга компаниязы бодунуң ээлчээнде септээр, чаартыр хүлээлгелиг. Бир эвес чаартынган соонда бажыңда чурттап турар улус шупту карактавас болза, бир чыл болганда база катап үрелип каар дээрзи билдингир.
«Чурттакчыларның ат салган хурал протоколу чокта септелге ажылдары кылдынмас. Эң-не кол негелде – бажыңның чурттакчы чонунуң 50 хуузу ат салган протокол херек. Ол протоколга девискээрге чаа чүүлдер немей кылыптарга, карактаар дугайында харыысалгага ат салган турар ужурлуг»– деп, Роман Поманисочкин немеди.
Россияның өске регионнарында хөй аал чурттаар бажыңнарның девискээринде бичии уруглар ойнаар шөлчүгештерни башкарылга компаниялары харыылап турар. Чүгле Тываның башкарылга компаниялары чүге-ле ийик харыысалганы алыксавас. Бир болза, чурттакчы чоннуң төлеп шыдавазында, бир болза, хөй өрелерлиг боор дээш чылдагааннар аңгы-аңгы. Септелге кылыр хамаанчок, девискээрни аштап турар ажылчыннарга төлээр шалың акшазы чедишпес дээрзин Роман Поманисочкин демдегледи. Ынчалза-даа башкарылга компаниязының девискээрни чаагайжыдары РФ-тиң хоойлузунда көрдүнген чүүл дээрзин сагындыраал.
Кижи бүрүзү Лопсанчап 37/3 дугаарлыг бажыңның девискээр аштакчызы Татьяна Акша-оол ышкаш чурттап турар чериниң долгандыр хүрээлеңи дээш сагыш човаар болза, хоорайывыс дыка-ла сайзыраар боор. Ажы-төлүвүс арыг-силиг, чараш черге чурттаар болзун дээш бүгү аргаларны ажыглаары чугула.
Айдың ОНДАР.
Ада ТЮЛЮШТУҢ тырттырган чуруктары.
“Шын” №14 2025 чылдың апрель 17