ТЕРЕ-ХӨЛЧҮЛЕР
БАДЫЛАП ТУР…
2021 чылдың апрель 26-дан май 30-ге чедир «Таарымчалыг хоорай хүрээлеңин хевирлээри» деп федералдыг төлевилелдиң бадылаашкыны эгелей бергенин «Шын» солуннуң 32 дугаарлыг үндүрүлгезинде тодаргайы-биле тайылбырлап бижээн бис. Бо удаада Тере-Хөл болгаш Бай-Тайга коожууннарда ук бадылаашкын кандыг байдалда чоруп турарын таныштырыптаалы.
Тере-Хөл кожуундан бо бадылаашкынга ниитизи-биле 3 төлевилел киржип турар. Бирээде, кожууннуң төвү Куңгуртуг суурнуң Дружба кудумчузунга «Сарыг Шажын хүрээзиниң» тудуу. Хүрээни «Дацан» деп адаан. Хүрээге чон кээп, чүдүп, сагыш-сеткили бай-байлак, чүдүлге-сүзүглелдиг болзун дээш, ону тудар сорулганы салган. Планда көрдүнгени-биле алырга, хүрээниң девискээри шупту талазындан муңгаш болур. Чүге дээрге чүдүкчүлерге болгаш иштинде ажылдап турар лама башкыларга эрткен-дүшкен машина-техниканың болгаш кижилерниң, мал-маганның шимээн-даажы шаптыктавазын дээни ол. Херим иштинге сайгылгааннарны кылгаш, чадаң ыяштарны, чечектерни олуртуру көрдүнген. «Сарыг Шажын хүрээзи» деп төлевилелге амдыызында 11 кижи үнүн берген.
Ийи дугаар төлевилел дээрге Куңгуртуг хемниң эриин дургаар чаагайжыдары. Тереңнээн хем суу эрикти чире шаап, үревезин дээш база кижилер агаарлап кылаштаарынга, транспорт халдып эртеринге таарымчалыг байдал тургузары көрдүнген. Бо төлевилел рейтинг онлайн бадылаашкынга өске ийи төлевилелден хөй үннү ап турар. 15 кижи бадылаан.
Үш дугаар төлевилел дээрге Куңгуртуг суурнуң Заречная кудумчузунга бичии уруглар ойнаар шөлчүгеш. Бичии уругларның угаан-даа, мага-бот-даа сайзыралынга ажыктыг оюннар ойнаар тускай спортчу херекселдерни тургузары. Бо төлевилел амдыызында сөөлгү одуругда. 8 кижи бадылаан. Ынчалза-даа айыткан хуусаага чедир өскерлиишкиннер болуру магат чок.
БАЙ-ТАЙГА КОЖУУН
СОҢГУП ТУР…
Бай-Тайга кожууннуң чону сес аңгы төлевилелдиң аразындан чаңгызын шилиир.
Бирээде, Шуй сумузунуң дыштанылга сесерлиин чаагайжыдары. Бир эвес бо төлевилел хөй үннү алгаш, эрте бээр болза, дараазында ажылдарны кылыры көрдүнген: девискээрни херимнээри, тыва национал кидис өг тигери, сайгылгааннар салыры, кокпа оруктарны кырлыг ыяштар-биле дескилээри, чадаң ыяштар болгаш чечектер олуртуп, ногаанчыдары. Бо төлевилел дээш амдыызында 50 кижи бадылаан.
Ийи дугаарында, Шуй суурнуң Нордуп кудумчузунуң төвүнде доктаам кылыры болгаш ооң девискээрин чаагайжыдары. Доктаам дээш 6 кижи үнүн берген.
Үште, Совет үеде партияның болгаш Тыва күрүнениң билдингир ажылдакчызы Күжүгет Серээевич Шойгунуң 100 харлаанынга уткуштур ооң хөрек тураскаалын «К.С. Шойгу» сесерликке тургузары база чадаң ыяштар, чечектер олуртуп, чаагайжыдары көрдүнген. Бо хөрек турскаалы дээш амдыызында 5 кижи соңгаан.
Дөрт дугаарында, Кара-Хөл суурнуң Монгуш Эдуард кудумчузунуң оруунуң кыдыын дургаар чадаң ыяштар олурткаш, сайгылгааннар салгаш, узун сандайлар кылыры көрдүнген. Бо кудумчунуң чаагайжыдылгазы дээш амдыызында 6 кижи бадылаан.
Беште, Ленин аттыг сесерликти чаартыры. Чаа узун сандайлар кылгаш, чагылар баштарынга сайгылгааннар салыры, долгандыр херимнээри болгаш Хүндүлел бижик самбыразын тургузары көрдүнген. Бо сесерлик дээш бо үеге чедир 12 кижи үнүн берген.
Алды дугаарында, Тээли суурга Аныяктар сесерлиинге чырык болгаш дыштанып олурар узун сандайлар кылгаш, ногаанчыдып, аян-шинчи киирип, бүрүнү-биле шүмнээри көрдүнген. Ооң мурунунда туруп көрбээн чаа Аныяктар сесерлии дээш 27 кижи бадылапкан.
Чедиги төлевилел дээрге Бай-Тал суурда спортчу шөлчүгешти чаартып, тускай херекселдерни ам-даа немээри болгаш шөлдүң девискээрин чырык-биле хандырары көрдүнген.
Сес дугаарында, Бай-Тал суурга 1564 квадрат метр черге чаа сесерлик тургузары көрдүнген. Бо төлевилел дээш чаа-ла 2 кижи соңгаан.
Чамдык төлевилелдер дээш көңгүс эвээш кижи бадылаанын көрүп тур силер, чонум. Ынчангаш чурттап турар хоорайывыстың азы суурувустуң амыдыралынга киржип, рейтингилиг онлайн бадылаашкынга бо шөлүлгеже (ссылкаже) базыпкаш, https://gorodsreda.ru/ киржириңерни кыйгырдывыс. Май 30-ге чедир санныг хонуктар арткан. Бодуңар соңгуп каапкан болзуңарза, кады-кожаларыңарга, эш-өөрүңерге, дөргүл-төрелиңерге бо бадылаашкын дугайында чугаалап, тайылбырлаарыңарны диледивис.
Айдың ОНДАР.
Чуруктарны интернет четкизинден алган.