Эрткен неделяда Тыва Республиканың Өөредилге яамызының коллегиязы болуп эрткен. Аңаа кожууннарның өөредилге эргелелдериниң даргалары, харагалзал болгаш ажаал-тежээл килдистериниң специалистери, чагырыкчыларның социал политика талазы-биле оралакчылары база өске-даа өөредилге адырларының удуртукчулары 2023 чылды түңнеп, 2024 чылда кылыр ажылдарны чугаалашкан.
Ол ышкаш Хөй-ниити палатазының кежигүннери, регионнуң хоойлу доктаадыр эрге-чагыргазының, өөредилге адырының ажылдакчыларының профэвилелиниң, Культура яамызының төлээлери база келген. Хурал Тываның Чазааның Даргазының оралакчызы Орлан Сарыглар болгаш өөредилге сайыды Елена Хардикованың удуртулгазы-биле болуп эрткен.
Тываның Баштыңының оралакчызы чыылганнарга байыр чедирип сөс алгаш, сөөлгү 5 чылдың ажыл-ижиниң угланыышкын бүрүзүн түңнеп, өөредилге адырының хөгжүлдези эки чоруп турарын демдеглээн. “Өөредилге” национал төлевилелдиң боттанылгазын болгаш өөредилгениң шынарын бедидер айтырыгларны ол түңнээн. Аңаа хамаарыштыр өөредилге сайыдының оралакчылары Ольга Якушева биле Херел Наксыл өөредилгениң инфраструктуразын болгаш шынарын экижидер талазы-биле айтырыгларже кичээнгейни угландырган. Оралакчы бүрүзү боттарының харыылап турар ажылының угланыышкынынга түңнелдерни үндүрген.
Эрткен чыл Россияга Башкының болгаш дагдыныкчының чылы кылдыр эрткен. Президентиниң улуг деткимчезиниң ачызында Тываның Чазаа бистиң уругларывыстың өөредилгезинге болгаш сайзыралынга амгы үеге дүгжүр эптиг байдалды тургузар талазы-биле системалыг ажылды чорудуп турар. Республиканың төөгүзүнде бир дугаар хары угда 11 чаа школа туттунуп турары онзагай. Оларның ийизи ажыттынарынга белен.
Сөөлгү 2 чыл дургузунда 40 ажыг школага капиталдыг септелгени кылган. Президентиниң даалгазы-биле класс удуртулгазы дээш тускай немелде төлевирни база киирген. Ону 3,5 муң ажыг класс башкылары болгаш 300 ажыг ортумак өөредилге черлериниң кураторлары ап турар. Төлевир чок изиг чемгерилге-биле барык 30 муң эге класс өөреникчилерин хандырган.
Башкының болгаш дагдыныкчының чылында 5 муң ажыг башкыны хаара туткан Республиканың башкылар каттыжылгазының съездизи болган.
Психолог-педагогтуг класстарның бир дугаар слёду база болуп эрткен. Амгы үеде Тывада оларның саны 24 четкен. Психолог-педагогтуг класстар школачыларның келир үеде мергежилин тодарадырының эң-не чугула чадазы болур.
“Башкының болгаш дагдыныкчының чылының чедиишкинниг боттанылгазын башкының дээди өөредилге черлеринче кирип турар доозукчулар санының көвүдеп турары бадыткаан. Абитуриентилер болгаш ооң иштинде “ЯпедКЛАСС” төлевилелдиң киржикчилери 30 хуу көвүдээн. 2023 чылда 249 доозукчу өөредилге системазы-биле бодунуң амыдыралын холбаар күзелдиг болган” – деп, Орлан Сарыглар демдеглээн.
Аныяк башкыларның “Чаа салгал” деп регионалдыг шуулганы база болуп эрткен. Аңаа 3 чыл дургузунда “Мен – башкы мен” деп программаның киржикчилери болур 200 ажыг аныяк башкылар киришкен. 2024 чылдан тура школада ажылдап турар студентилерге дээди өөредилге черинге өөренип турар үезинде школага ажылдаан 3 чылын күш-ажыл стажынче киирер.
ТР-ниң улустуң болгаш алдарлыг башкыларның аттарын өөредилге черлеринге тывысканы кончуг ужур-уткалыг болган. Тыва школага орус дылды башкылаарының методиказының талазы-биле бир дугаар башкы, ТР-ниң улустуң башкызы Регина Рафаиловна Бегзиниң адын Тываның өөредилге хөгжүдер институдунга, ТР-ниң Ордениниң кавалери, ТР-ниң улустуң башкызы Петр Александрович Морозовтуң адын аграрлыг лицей-интернатка, башкылар династиязын кижизиткен, Маадыр ие, РСФСР-ниң алдарлыг башкызы Наталья Дойдаловна Лойгунуң адын Эрзин кожууннуң Бай-Даг школазынга тывыскан.
2023 чылда хөй-хөй чаа төлевилелдер эгелээн. Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның даалгазы-биле “Мээң башкым” деп губернатор төлевилели ажылдап эгелей берген.
2006 чылдан тура федералдыг деңнелде эң-не тергиин башкыларга РФ-тиң Президентизиниң шаңналын тыпсыр мөөрей эртип турар. Оон бээр тиилекчи бүрүзүнге 200 муң акша шаңналын 85 кижи алган.
Регионалдыг деңнелге Тываның Баштыңының саналы-биле бодунуң ажылынга чаа эгелээшкиннер-биле өөредилге программаларын, амгы үениң чаа технологияларын болгаш төлевилелдерин идепкейлиг киирип турар эң-не тергиин башкыларга ТР-ниң Баштыңының шаңналын тыпсыр деткимчени база ажылдап кылган.
2020 чылдан тура “Көдээ черниң башкызы” деп программа боттанып турар. Ону Президент 2030 чылга чедир узаткан. Тывада ук программа-биле барык 50 хире башкы ажылдап турар. 2024 чылда ам-даа 13 башкы немежир. Ол дээрге чурттуң школаларынче башкыларны хаара тударынга дөгүм болуру-биле күрүне баштыңының хүлээп алган шиитпири болур.
2023 чылда регионалдыг деңнелге “ТР-ниң хүндүлүг дагдыныкчызы” деп хөрек демдээн бадылаан.
Башкының болгаш дагдыныкчының чылы кончуг солун болгаш чедиишкинниг эрткен деп түңнээн.
Чаңчыл ёзугаар Тываның школаларының болгаш ортумак профессионал өөредилге черлериниң башкыларынга федералдыг болгаш регионалдыг шаңналдарны тывыскан.
Коллегияның ажылы ортумак өөредилге черлериниң системазының, директорларның кижизидилге ажылының талазы-биле оралакчыларының, кожууннарның удуртукчуларының, саң-хөө блогунуң, школа назыны четпээн уруглар өөредир системаның специалистериниң болгаш ниити өөредилгениң шөлчүгештеринге уламчылаан. Стратегтиг сессиялар салым-чаяанныг уруглар өөредир “Сылдысчыгаш” төвүнүң баазазынга болуп эрткен.
Чыжыргана СААЯ.
Чуруктарны Өөредилге яамызындан алган.
“Шын” №13 2024 чылдың февраль 21