Сентябрь 2-де бүгү-ле школаларга Билиглер хүнүнүң байырлыг чыскаалдары болуп эрткен. Кызыл хоорайның 11 дугаар школазынче 149 бирги классчы баштайгы коңганы дыңнап, баштайгы башкылары-биле ужурашкан. Олар 5 аңгы класска өөренирлер.
Байырлыг чыскаал Россияның болгаш Тываның ыдык ырылары болгаш тук көдүрер ёзулал-биле эгелээн. Кызыл хоорайның мэриязының, Дээди Хуралдың төлээлери чаа өөредилге чылы-биле өөреникчилерге база башкыларга байырын чедирип, чылыг-чымчак сөстерни чугаалаан. “Кызыгааржылар” деп тускай угланыышкын-биле өөренип турар 11-ги классчылар бирги классчы дуңмаларынга сорук киирер сөстерни, байыр чедириишкиннерин бижээн ужар-хемелерни сөңнээн.
Директорнуң кижизидилге талазы-биле чөвүлекчизи өөредилге ажылынга башкының, өөреникчиниң болгаш ада-иениң демниг күжениишкини улуг рольду ойнаар дээрзин демдеглээш, башкыларга болгаш ада-иелерге быжыг туруштуг болурун күзээн.
2024–2025 өөредилге чылында 11 дугаар школага ниитизи-биле 1456 кижи өөренир. Ооң иштинде 549 эге класс өөреникчилери бар. 5-тен 9 класска чедир 787, улуг класстарда 120 школачылар өөренир.
Төлевилел ёзугаар школага 820 уруг өөренир ужурлуг. Ынчалза-даа республикада өөреникчилер саны хөй дээрзин билир бис. Дөрт чыл бурунгаар Спутник микрорайонунга 16 дугаар лицей ажыттынарынга чедир Кызылдың 11 дугаар школазынга барык 1800 өөреникчи өөренип турган. Лицейниң ажыттынганы-биле өөреникчилер саны элээн баткан дээрзин директорнуң өөредилге болгаш кижизидилге талазы-биле оралакчызы Алла Наговицына демдеглээн: “Республикада чаа школаларның ажыттынып турары кончуг эки. Ынчалза-даа хөй аал чурттаар бажыңнарның көвүдеп турары-биле өөреникчилер саны немежип-ле турар. Келир чылын Спутник микрорайонунда ОБЯ дужунда чаа школа ажыттынар болза, ынаар база элээн уруглар көже бээр. Бо чылын ажыттынган 17, 19, 20 дугаар школаларже каш-ла санныг уруг шилчээн. Ынчалза-даа ол ындыг-ла улуг роль ойнавас. Ооң мурнунда чылдарга деңнээрге, байдал канчаарга-даа чүгээртээн”.
Бо чылгы өөредилге чылында чаартылгалар база немешкен дээрзин директорнуң өөредилге болгаш кижизидилге талазы-биле оралакчызы Аржаана Сарыг-оол дыңнаткан. Ооң мурнунда “Амыдыралдың айыыл чок чоруунуң үндезиннери” (ОБЖ) деп кичээл “Ада-чуртун камгалаарының айыыл чогунуң үндезиннери” деп эде адаттынган. Ол эртемни 8-тен 11 класска өөренир. Өөредилге программазында чаартылгаларны кииргени чугаажок.
Ук угланыышкын-биле Кызылдың 11 дугаар школазы шыңгыы ажылдап турар. Бо чылгы 11 дугаар 2 класс камгалал-спортчу угланыышкын-биле чоруп олурар. Ында ОБЖ болгаш күш-культура кичээлдерин көвүдеткен. Ол ышкаш эге школада чалыы армейжилер класстары база көвүдээн.
“Технология” кичээлин “күш-ажыл” кылдыр эде адааш, элээн каш немелде угланыышкыннарны база киирген. Оларның аразында робототехника болгаш программирование өөреникчилерниң сонуургалын оттуруп турар. Ук киирилделер-биле кады материал-техниктиг баазаны база чаартыр апаар дээрзин директорнуң оралакчылары чугаалаан.
Школаның бодунуң иштинде чаартылгаларга 10-гу класстарның угланыышкынын өскерткени хамааржыр. Ооң мурнунда универсал угланыышкын турган болза, ам социал-экономиктиг болгаш бойдус-эртем класстарын ажыткан. Ниитилел болгаш география эртемнерин чаңгыс аай күрүне шылгалдарын дужаары-биле шилип ап турар өөреникчилер хөй болганы-биле, социал-экономиктиг классты ажыткан. Ол ышкаш биология, химия эртемнерин шилип, ук эртемнерге шылгалданы дужаагаш, медицинаның дээди өөредилге черлеринче кирип турар доозукчулар саны база хөй. Шериг өөредилге черлеринче өөренип кирип турарлар база эвээш эвес дээрзин оралакчылар демдеглээн.
Чыжыргана СААЯ.
Авторнуң тырттырган чуруу.
“Шын” №67 2024 чылдың сентябрь 4