Украинада Россияның чорудуп турары тускай шериг операциязында киржип турар чаңгыс чер чурттугларывыс дайынчыларга эң улуг болгаш доктаамал дузаны чедирип турар регионнарның бирээзи Тыва Республика.
Ынчангаш Тывадан тускай шериг операциязынче чоруткан дайынчылар чөптүг эвес бергедээшкиннерге таваржы бергеш, тыва чонундан, республиканың удуртулгазындан дузаны дилей бээр таварылгалар бар. Дуза дугайында дилеглерни Тываның удуртулгазы, тускай шериг операцияда дээш харыысалгалыг албан черлери дарый сайгарып, берге байдалга таварышкан чаңгыс чер чурттугларывыска дузаны дүрген чедирер дээш, шалыпкын хөделип турар.
247 дугаарлыг десант-штурм полугунуң составында Работино — Вербовая угланыышкынныг тулчуушкуннарда киржип турар Тыва чурттуг дайынчылар техника, идик-хеп дээш өске-даа чүүлдер-биле дузалаарын социал четкилер дамчыштыр төрээн чонундан дилээн. Агаардан разведка кылыр чаңгыс-даа квадрокоптер чогундан олар тулчуушкуннарже дужа-келбиже, кирип турарын, тулчуушкун шөлүнден балыгланган эштерин үндүр сөөртүр күштүг автотранспорт болгаш кышкы чылыг идик-хеп херегин бистиң чаңгыс чер чурттугларывыс дыңнаткан.
Социал четкилерге үнген бо дилег республиканың чурттакчыларының сагыш-сеткилин доюлдурган.
Бүгү-российжи улусчу фронтунуң Тыва Республикада регион салбырының удуртукчузу Саима Далчин бо таварылгага хамаарыштыр тайылбырны массалыг информация чепсектеринге берген. Тускай шериг операциязында киржип турар бистиң чаңгыс чер чурттугларывыс дайынчылардан дуза дугайында дилеглер бо-ла кээп турарын, оларга дузалаары-биле республиканың удуртулгазы, Улусчу фронт дээш өске-даа албан черлери бүгү-ле хемчеглерни ап чорудуп келгенин дыңнаткаш, 247 дугаарлыг десант-штурм полугунуң составында дайынчылар дуза дугайында дилегни социал четкилер дамчыштыр киирген болгаш, ол дыңнадыг аажок нептереңгей болганын чугаалаан. 247 дугаарлыг десант-штурм полугунуң составында дайынчыларга дузалаар күзелдиг организациялар болгаш кижилер эвээш эвес дээрзин Саима Далчин демдеглээн. Чижээлээрге, пассажирлер аргыштырылгазында ажылдап турар сайгарлыкчы Салбакай Салчак “Газель” автомашинаны, Аркадий деп сайгарлыкчы УАЗ-ты бээрин дыңнатканнар.
Чүгле 247 дугаарлыг десант-штурм полугунуң составында дайынчыларга эвес, тускай дайынчы операцияның өске-даа участоктарында чаңгыс чер чурттугларывыска машина-техника, дайынчы дериг-херекселдер дээш өске-даа чүүлдерден дузаны белеткээн. ТР-ниң Дээди Хуралының бөлүк депутаттары акша-көпееэн окташкаш, УАЗ “Буханка” автомашинаны болгаш квадроциклди садып алганнар. Бо машина-техниканы 247 дугаарлыг десант-штурм полугунуң составында бистиң дайынчыларывыска чедирип бээрин ТР-ниң Дээди Хуралының аппарадының удуртукчузу, “Таблетка” деп дайынчы шолалыг М.И. Успун дыңнаткан.
Чөөн-Хемчик кожууннуң идепкейлиг чурттакчылары акшаны чыггаш, 55-ки даг- адыгжы бригаданың разведчик-штурмовиктеринге Toyota Land Cruiser 80 автомашинаны садып берген.
Бистиң дайынчыларывыска күчүлүг автомашиналар, агаардан хайгыылдың техниказы, артиллерия адыышкыннарындан камгаланырының дериг-херекселдери кончуг херек. Ынчангаш ТШО-же чорудар дузаламчыны чыырда, ону кичээнгейге алган. Чылыг болгаш шыгывас идик-хеп, аъш-чем, эм-таң база херек. Ол бүгүнү чыырынга чурттакчы чоннуң деткимчези кончуг чугула. Чаңгыс чер чурттугларывыс дайынчыларга дузалаар күзелдиг кижилер Кызыл хоорайда Кызыл партизаннар кудумчуда 30 дугаарлыг бажыңда 106 дугаар кабинетте Ада-чурттуң дайынчыларының өг-бүлелериниң комитединге, Кочетов кудумчуда 30 дугаарлыг бажыңда 26 дугаарлыг кабинетте Бүгү-российжи улусчу фронтунуң регион организациязының күүсекчи комитединге кээп, чүнүң-биле, канчаар дузалаарын билип ап болур.
Тускай шериг операциязында чаңгыс чер чурттугларывыска ээлчеглиг дузаны бо хүннерде чыып доозуп турар. Машина-техникадан аңгыда, ында аъш-чем, идик-хеп дээш өске-даа чүүлдер бар. Баш бурунгаар планнап турары-биле алырга, ноябрь айның ийиги чартыының баштайгы хүннеринде ээлчеглиг дузаны ТР-ниң Дээди Хуралының депутады Э.М. Хуурак, ТР-ниң Дээди Хуралының аппарадының удуртукчузу М.И. Успун (“Таблетка”), Иштики херектер органнарының хоочуну А.О. Моңгуш дээш мооң мурнунда дуза коъшттарын 5–6 катап чедирип чораан өске-даа эрес-дидим кижилер аппарып чедирер.
Ш. МОҢГУШ
Самба НОРБУЖУКУТУҢ тырттырган чуруктары.
«Шын» №87 2023 чылдың ноябрь 15