Тускай шериг операциязының киржикчилерин деткиириниң талазы-биле Күрүне фондузунуң Тывада салбыры чогуур ажылдарны чорудуп эгелээн. Күрүне фондузунга дуза кадыксаан буянныг чон кээп эгелей берген.
Ук ажылды чорудуп турарларның бирээзи «Черный барс» хөй-ниити организациязының даргазы Айдыс Куулар:
– Хүндүлүг чонувус! ТШО киржикчилеринге дуза кадар республика чергелиг штаб «Бүгү чүүлдү тиилелгеже!» деп акцияның дектимчези-биле материалдыг дузаны чыып эгелээн. Октябрь төнчүзүнде гуманитарлыг дузаны чорудары планда көрдүнген. Ынчангаш республикавыстың чурттакчы чонун дузаламчы чыырынга идепкейлиг киржиринче кыйгырып тур бис.
Дайынчы хөделиишкиннер девискээринде турар чаңгыс чер чурттугларывыс чүнү хереглеп турарын дамчыткан. Оларның чагыын күүседип кириптивис. Оларга хөй кезиинде квадрокоптерлер, тепловизорлар, фонарьлар, глушительдер, рациялар, телефон чемгерер улуг-биче херекселдер, кывар-чаар чүүл-биле ажылдаар ыяш хирээзи, электри кыпсыр моторлар херек. Чүгле техника эвес, а балыгланган солдаттар эмнээринге чугула херек медицина херекселдери. Күс дүжүп, сооктар чоокшулааны-биле уктар, тускай чылыг үндүрбес, соок киирбес иштики хептер, бөрттер, салаалыг хол-хаптар, чаъска кедерлер чедишпес-тир ийин. Акцияны чарлаптарга-ла, бөгүн чылыг болгаш соок эрттирбес тускай хептер болгаш «Ава шай» деп тыва шайны буянныг деткикчилер эккелген.
Шүлүкчү, очулдурукчу Чечена Моңгуш тускай шериг операциязының киржикчилеринге бодунуң чаа үнген шүлүк номнарын дамчыдып келген: «Шериглеривистиң хей-аъдын көдүрер дээш, шүлүктер бижип эгелээн мен. «Россия дээш, Тыва дээш» деп номну бо чылдың эгезинде, февраль айда, Москва хоорайга 1000 экземплярга парлап үндүрген бис. Бо номчугашта тыва-даа, орус-даа шүлүктерниң орус-тыва дылда очулгазы бар. Украинада дайылдажып турар шериглерниң аразында аажок билдингир апарган ном чүве. Ниитизи-биле 2000 ажыг ном парлаттынган. Үш дугаар үндүрүлгевисти Кызыл хоорай чагыргазының деткимчези-биле үндүргенивис бо. Шериглерниң талазындан ном дээш өөрүп четтириишкиннер кээп турар. Ам-даа чорудуп бээрин дилээн. Чүгле Тываның эвес, а Россияның аңгы-аңгы булуңнарында чурттап чоруур аныяк шүлүкчүлерниң тускай шериг операциязынга тураскааткан шүлүктери бо номда парлаттынган. Сөөлгү үндүрүлгевистиң чартыын бодумнуң өмүнээмден Улусчу фронт-биле чорудуп турарым бо. Арткан кезиин хоорай чагыргазы боттарының өмүнээзинден чорудар боор».
Номну карманга ап чоруурунга эптиг кылдыр үндүрген. Дайынчы кижиге каяа-даа чорааш, номчуурунга эптиг, тура-сорукту көдүрүптер одуруглар-биле долдурган номчугаш.
Улусчу фронтунуң Тывада салбырының күүсекчи комитединиң координатору Дмитрий Зырянов:
– 2023 чылдың май эгезинде Тывага регионалдыг штаб ажыттынган. Оон бээр 70 ажыг камгалал четкилерин аргаан. Оон аңгыда, 4 мастер-классты Балгазынга, Шагаан-Арыгга, Арысканга эрттирген бис. Кожууннарга мастер-класстар эрттирери ук сумуларның хөй-ниитижилериниң, Иелер чөвүлелдериниң эгелээшикини-биле организастаан.
Камгалал четкилериниң хемчээли чаңгыс аай. Узуну — 6 метр, дооразы — 3 метр. Снайперлерге дооразы-даа, узуну-даа 3 метр хемчээлдиг тускай четкини кылып турар. Четкилер үрели бээрге, септээр кылдыр артык четкижигештерни база аңгы шоодайга суп каар-дыр бис. Четкилер кылыр материалды хууда сайгарлыкчы, «Дамское счастье» садыының ээлеринге чагыптарывыска, олар чагыг езугаар шак-ла ындыг өңнүг материалды дүрүг дүрүү-биле эккеп бээр-дир. Октябрь төнчүзүнде Тывадан аъттаныптар чүък-биле 20–25 хире четкини чорудар бис.
Дуза кадар күзелдиглерни Кызыл хоорайның Красный партизан кудумчузунуң 30 дугаар бажыңында 106 дугаар кабинетке чедип келирин дыңнадып тур бис.
Айдың ОНДАР.
Буян ООРЖАКТЫҢ тырттырган чуруктары.
«Шын» №75 2023 чылдың октябрь 4