КАНЦЛЕР ЧОРААН ГЕРХАРД ШРЁДЕР
Бо чылдың июль айның төнчүзүнде Москвага хууда ажыл-херек аайы-биле чорааш, Россияның Президентизи Владимир Путин-биле ужурашканының дугайында 1998 – 2005 чылдарда Германияның Федеративтиг Республиказының федералдыг канцлери чораан Герхард Шрёдер немец телеканалдарның бирээзинге интервью үезинде чугаалаан.
Украинада чоруп турар дайынчы хөделиишкиннерже Москва биле Киев угаанзылалдыг көөр болза, хан төгүүшкүнүн соксадып болурунуң ынаныжы, хензиг-даа болза, бар деп Шрёдер демдеглээн. Украинаның тараазын даштыкыже үндүр сөөртүрүн дугуржуп ап шыдааны ындыг хензиг ынанышты берип турар деп ол чугаалаан. Дайынчы хөделиишкиннерни соксадырда, Москва биле Киев бичии ынай чөпшээрежилгелерни чедип ап, кайы бир хензиг чүүлге бот-боттарынга чайлап бээр ужурлуг деп Германияның көскү күрүне ажылдакчызы болгаш политик Герхард Шрёдер сүмелээш, “тараа дугуржуушкуну” (Украинаның тараазын аъш-чем чедишпес чурттарже үндүр сөөртүрү) баштайгы базым болган чадавас деп догааштырган.
Ийи славян чурттарның удуртулгаларының аразынга тыптып келген чөрүлдээлерни “боду тогдунар чорук” деп Шрёдер адааш, оон чайлаар күштү олар тывар ужурлуг деп чугаалап, удуртукчулар хамыктың мурнунда шаг шаандан бээр кожа-хелбээ чурттап келген чоннарның ажык-дүжүүн бодаар ужурлуг деп демдеглээн.
Крым шаг шаандан бээр российжи девискээр, тургустуна берген шериг-политиктиг байдал үезинде Крымны шериг күжү-биле Украинаже эгидип алыр деп чүүл бүтпес херек, ол дээрге дайынны уламчылаары-дыр деп Шрёдер айыткан.
Бир эвес российжи болгаш украин удуртукчулар боттарының “бот тогдунар чоруун” ажа базар болза, дайынчы хөделиишкиннерни соксадып болурунуң оруктары бар деп Герхард Шрёдер санап турар.
СОЛДАТТАРНЫ СОЛЧУП ТУРАР
Даштыкы күрүнелерниң шериг атташелери-биле август 3-те ужуражыышкын үезинде Россия Федерациязының камгалал сайыдының оралакчызы Александр Фомин Украинада чоруп турар тускай дайынчы операция үезинде ийи таланың кайызының-даа туттурган солдаттарны болгаш өлүрткен солдаттарның мага-боттарын солчуп алырын 27 катап чоруткан деп дыңнаткан.
Александр Фоминниң дыңнатканы-биле алырга, август 3-ке байдал-биле алырга, украин талага балыглаткан болгаш аарыг 18 солдатты дамчыдып берген.
Украин шериглерге туттурган солдаттарны Россияже эгидип алырының хемчеглерин РФ-тиң Камгалал яамызы болгаш аңаа хамаарылгалыг албан черлери кончуг шалыпкын чорудар ужурлуг деп Күрүне Думазының депутады Александр Бородай санап турар. Чүге дээрге туттурган российжи солдаттарга украин таланың хамаарылгазы кээргел чок, дайынны чорударының чурумунуң дугайында күрүнелер аразында Женева дугуржулгаларын Украинада сагывайн турар.
КЫДАТТЫҢ ШЕРИГ ӨӨРЕДИЛГЕЛЕРИ
Американың Каттышкан Штаттарының Төлээлекчилер палатазының даргазы Нэнси Пелости Тайбэйге (Тайвань) чораанының соонда, август 4-те дүъш үезинде Тайбей ортулукту долгандыр чоок-кавы далай девискээринге Кыдаттың шериг-далай күштериниң өөредилгези эгелээн.
Ол дээрге Нэнси Пелостиниң Тайбэйге чораанынга Кыдаттың дээди удуртулгазының таарзынмаанының демдээ. Чүге дээрге Тайбэй ортулукта Кыдат Республика деп күрүнени Кыдат Улус Республика хүлээп көрбээн, ындыг күрүне чок, “чаңгыс Кыдат бар” деп идеологияны чорудуп, Тайбэй ортулукту бодунуң девискээри деп санап келген.
Американың Каттышкан Штаттарының Төлээлекчилер палатазының даргазы Нэнси Пелостиниң Тайбэйге чораанын Кыдат Улус Республиканың иштики херектеринче холгаарлааны деп Пекин санап, ооң аар “уржуктары” дээш Американың Каттышкан Штаттары буруулуг боор деп медеглээн.
Тайбэй биле Пекинниң аразында чидиг чөрүлдээлерниң кажан-бир дайынче шилчий берип болурундан шериг-политиктиг хайгааракчылар кезээде ондаксынып келгеннер.
ДЕМИЛИТАРИЗАСТААР
Арменияның болгаш Россияның шериглери турар Даг-Карабахтың девискээрин демилитаризастаарын Бакунуң негээнин Азербайджанның Камгалал яамызы дыңнаткан деп медээлер делегейниң массалыг информация чепсектеринде көстүп келгилээн.
“Арменияның болгаш Россия Федерациязының чепсектиг күштериниң Даг-Карабахта турары айыылдыг апарган. Оларны оон үндүрүп, тус черни демилитаризастаары эргежок чугула” деп ук медээлерде айыткан.
Бо дыңнадыгның тыптып келген чылдагааны – азербайджан чурттакчы чонга хамаарыштыр “диверсия-террорисчи актыны» армян шериглерниң чорутканы. 2020 чылдан бээр Азербайджанның девискээри апарган Кельбаджар болгаш Лачин районнарның даглыг черин эжелеп алырын армян шериглер оралдашканын, аңаа удур дайынчы хөделиишкиннерни Азербайджанның шериглери чорутканын база дыңнаткан.
Август 3-те Азербайджанның шериглери Даг-Карабахтың девискээринге дайынчы хөделиишкиннерни чорудуп, зениттиг ракеталар-биле адыышкыннар кылган уржуунда 2 солдат өлүрткенин, 14 солдат балыглатканын Даг-Карабах Республиканың шериг командылалы медеглээн.
Даг-Карабах шаг-төөгүден бээр Армения биле Азербайджанның аразында хунааштыг девискээр. Аңаа армяннар биле азербайджаннар кожа-хелбээ чурттап келгеннер. Кезек-кезек болгаш-ла, оларның аразынга хан-чин төгүүшкүннүг дайынчы чөрүлдээлер каш-даа катап хып үнгүлээн. Дайынчы хөделиишкиннер сөөлгү катап 2020 чылда болган. Россия биле Турцияның киржилгези-биле ол дайынны соксадыр аргалыг болган. Россияга христиан чүдүлгелиг Арменияның, а Турция ислам чүдүлгелиг Азербайджанның талазында, ынчалза-даа Россияда-даа, Турцияда-даа ону ажыы-биле чарлавайн турар.
Даг-Карабахты база шериг-политиктиг хайгааракчылар дайын оду хып үнүп кээп болур девискээрлерниң бирээзи деп кичээндирип турарлар.
ӨҢНҮГ ДЕМИРЛЕР ӨРТЭЭ ЧИГЭЭР
Чес, ак-демир, коргулчун дээш өске-даа өңнүг демирлер өртээ Россияга 2022 чылда барык ийи катап чиигээрин РФ-тиң металлургия үлетпүрүнүң 2030 чылга чедир хөгжүлдезиниң стратегтиг төлевилелинде демдеглеттинген.
Ооң чылдагааны – өңнүг демирлерни колдады ажыглап турар автомобиль, самолёт тудуу, электроннуг адыр дээн ышкаш үлетпүр адырларында продукция бүдүрүлгезиниң барыын күрүнелерниң экономиктиг кызагдаашкыннарының уржуунда кызырылганы, даштыкы чурттарның компанияларының Россиядан үнүп чорутканы.
Барыын күрүнелерниң экономиктиг кызагдаашкыннарын чоокку чылдарда ажып эрткен соонда өңнүг демирлерниң ажыглалы чоорту көвүдээрин РФ-тиң металлургия үлетпүрүнүң 2030 чылга чедир хөгжүлдезиниң стратегтиг төлевилелинде база айыткан.
(Россияның информация агентилелдериниң ажык медээлеринден белеткээн).