Аъш-чемге амдан херек. Амылыг амытан бүрүзүнге ындыг. Кужурзураан мал маңнажыр, довурак чылгаар, дерлиг хеп дайнаар. А мен дуска кирип алырымга, эът-кежим киживес апаар, өң кирер, чаарттынар.
Тес-Хемниң Дус-Хөлүнге бо-ла чеде бээр мен. Шаанда акша ажылдап алыр черим бо турду. Өг орну хире черден хүнде 20 тонна дусту үндүр эжиптер. Чүгле суг артар. Эртен көөрүңге — долдур дус, суг чок. Кырынга машина маңнап турар. Ам райпо дүшкен, дус уштуру соксаан. Ынчалза-даа чылдың-на дуска кирип, шоодай дусту эккелгеш, ногаа дузап тур мен.
Таңдының Дус-Хөлүнүң шоодайлаар дузу чок, чүгле суу дуссуг. База-ла кирип каап чор мен.
Дус-ла хөлдү, Алгый хөлдү
Дустуг-ла дээр, ажыг-ла дээр.
Дустуг-даа бол, ажыг-даа бол,
Дуруяалар чурту чүве.
Алгый хөлдү, Дус-ла хөлдү
Ажыг-ла дээр, дустуг-ла дээр.
Ажыг-даа бол, дустуг-даа бол,
Аңгыр, кастың чурту чүве.
Бо ырыны сөөлзүредир «Дунда карам чурту чүве», «Анай карам чурту чүве» деп төндүрер апарган болду. А мээң бо хөлдү таарыштыр ырлааным бо.
Хөлүм – Дус-Хөл
Ажыг суунуң, малгажының
Ажыы улуг хөлүм – Дус-Хөл.
Ажыын кордап келген чонга
Аржаан, эм-дом болган хөлүм.
Хөлүм, хөлүм,
Хөлүм – Дус-Хөл.
Көжээ дег аар кижилерни
Көдүрүптер хөлүм – Дус-Хөл.
Тептиниптер буттар безин
Дээриглей бээр хөлүм – Дус-Хөл.
Хөлүм, хөлүм,
Хөлүм – Дус-Хөл.
Чалыы мени чаяңнадыр
Чалгыгылаар хөлүм – Дус-Хөл.
Өпеңнедир өрү идип,
Өпейлей бээр хөлүм – Дус-Хөл.
Хөлүм, хөлүм,
Хөлүм – Дус-Хөл.
Шыырныккан кижилерни
Чылындырар хөлүм – Дус-Хөл.
Кадыы кошкак кижилерни
Каңналдырар хөлүм – Дус-Хөл.
Хөлүм, хөлүм,
Хөлүм – Дус-Хөл.
Өскээртен-даа келгеннерни
Өөртүптер хөлүм – Дус-Хөл.
Эртип чыткан кижи безин
Эштиксей бээр хөлүм –Дус-Хөл.
Хөлүм, хөлүм,
Хөлүм – Дус-Хөл.
Бо хөл чок турган болза, бо ыры мынчаар чогааттынар бе, мынчаар ырлаттынар бе? Бо хөл чок турган болза…
Кара-Күске ЧООДУ, хөлдүң мөгейикчизи.
"Шын" №62, 2023 чылдың август 23