Тываның чөөн чүк талазында Тарыстың соңгу талазынче Шишхид-Гол хемниң оң талазында ук хемниң мурнуу талазының төнчүзүнде ол хемниң баткан черинде Буесин-Гол (Бус) биле Белин (Бельма) хем каттышкан. Ийи хемниң каттышканын Кызыл-Хем дээр. Ол хем Биче Улуг-Хемче киир агып чыдар.
Ынчангаш ол черни «Үш-Белдир» деп адаан. Үш хемниң каттышканы дээн уткалыг. 1932 чылда В.М. Левченко химик шинчилээн. 1933 чылда Үш-Белдирге Тыва Арат Республиканың эң-не баштайгы курорту ажыттынган.
Бодунуу-биле тускай Үш-Белдирниң бойдузу даг Кавказынга, Сибирьниң барыын чүгүнге болгаш Швейцарияның бойдузунга дөмейлешкек. Чылыг аржаан Үш-Белдир эмнээшкин талазы-биле Кульдурнуң чылыг аржааннарының тургузуу-биле дөмей.
Кульдур курорту Хабаровскының девискээринде Кульдур хемниң эриинде Хинган кыр-биле бүргеттинген дээрзин сагындыраал.
ТР-ниң Национал архивиниң медээлеринден А.ОНДАР белеткээн.
“Шын” №77 от 2024 чылдың октябрь 9