«Шын» 12+

«Элээр суур» мөөрейинде чаартылгалар

30 августа 2023
52

2023 чылда Тываныӊ 25 сууру элээр черниӊ девискээри апарган «Элээр суур» деп ээлчеглиг мөөрейни эрттирериниӊ чурумун республиканыӊ Чазаанга эрткен неделяда сайгарып чугаалашкан.


Мөөрейниӊ куратору — регионнуӊ Айыыл чок чорук департаментизиниӊ медээзи-биле алырга, республиканыӊ 17 кожуунунуӊ аразындан ук мөөрейге чүгле 9 кожуун киржип турар.

Амыдырап-чурттап турар төрээн черинге арага аймаан ажыглавазы дээш Тере-Хөл кожууннуӊ 4 арбаны, Барыын-Хемчик биле Тес-Хемниӊ үш-үш сумузу, Чөөн-Хемчиктиӊ, Каа-Хемниӊ, Кызылдыӊ, Чаа-Хөлдүӊ, Бии-Хемниӊ ийи-ийи сумуларыныӊ чурттакчылары бадылаан.
Элээр чоруктуӊ шимчээшкининге каттышпайн турар муниципалитеттер бар. Сүт-Хөл, Эрзин, Өвүр кожууннарныӊ сумуларыныӊ «Элээр суур» деп мөөрейге ам-даа киришпейн турары дээрге тус чер чагыргаларыныӊ кошкак ажылыныӊ салдары дээрзин департамент айтып турар.

Арагалаашкын-биле демисежир, эзирик тургаш кем-херек үүлгедир чоруктарны эвээжедир, ужур-дүрүм чокка арага аймаа садар черлерни узуткаар сорулгалыг «Элээр суур» деп мөөрейниӊ дүрүмнерин чаартыпкан. Чижээ, мөөрей киржикчизи — суурну үнелээриниӊ 20 негелдезин 15 кылдыр кызырган. Ол негелделер тодаргай болгаш билдингир апарган. Чижээ, эзирик кижиниӊ хайы-биле болган чурум үүлгедиглериниӊ саны эвээш болурга, суурнуӊ баллы көвүдээр.
Шаӊналдарныӊ хемчээлин база эде көрген. Бир муӊ, беш муӊ хире чурттакчылыг черлерниӊ аразындан бирги черни алган суурну 1 миллион рубль-биле шаӊнаар. Ийиги чер — 400 муӊ рубль, үшкү чер — 200 муӊ рубль деп шаӊналдарны доктааткан.

Суурларныӊ чурттакчыларыныӊ санын барымдаалап, шаӊналдарныӊ хемчээлин аӊгылаан. 200–1000 хире чурттакчылыг ортумак суурларныӊ саны 70 ажыг, ынчангаш ол бөлүктүӊ шаӊналыныӊ хемчээлин улуг суурлар-биле деӊнештирген.

Республикада ийи чүстен эвээш кижи чурттап турар биче суурларныӊ саны чээрби шаа хире. Ынчангаш шаӊнал фондузун 900 муӊ рубль эвес, а 500 муӊ рубль кылдыр эвээжеткен. Ол шаӊналды чүгле тиилекчи суурга тыпсыр.

Шаӊналдыӊ акша-хөреӊгизин чүгле суурнуӊ хөй кижи чыглыр девискээрин чаагайжыдарынга ажыглаар. Акша шаӊналды муниципалитеттиӊ бюджединче шилчидип бээр.
Бирги чартык чылдыӊ түӊнелдери-биле алырга, республикада эзирик тургаш үүлгеткен кем-херектерниӊ үлүү эвээжеп турар. Тодаргайлаарга, ооң мурнунда 885 турган болза, ам 710 кем-херек болган, 19,8 хуу кызырылган.

Тыва Республиканыӊ Чазааныӊ медээлеринден Р. ДЕМЧИК белеткээн.

"Шын" №64, 2023 чылдың август 30

ШЫН Редакция