Эртемденнер уруглар аразында

«Билиг» Российжи хөй-ниити организациязының лекторлары школачыларны тыва улустуң оюннары-биле таныштырган.

Тыва Республиканың девискээринде уругларның чайгы лагерьлеринде «Эртем десантызы» ажылын уламчылап турар. «Юность» лагеринде дыштанып турар школачыларга эртемденнер болгаш башкылар ажыктыг кичээлдерни эрттирип, тыва оюннарны канчаар ойнаарын көргүскен. Тыва национал школа хөгжүдер институттуң методизи Азияана Саая тыва оюннар дугайында тайылбырны кылган. Чижээлээрге, кажык – малдың дуюнуң сөөгү-биле ойнаар оюн. Бода болгаш аът малдың кажыктарын аъттар, а шээр малдың кажыктарын фишкалар кылып алгаш ойнааннар. Археологтарның шинчилээни-биле алырга, кажыкты тыва чон шаандан тура-ла, ойнап чораан. Кажыктаары аал-оранга чедиишкиннерни эккээр, малдың баш саны өзүп көвүдээр, буянныг оюн болуп турар.

Кажыктан аңгыда, даалы, домино болгаш буга шыдыраа деп оюннарны база уругларга сонуургаткан. Амгы үениң школачы оолдар, уруглары тыва национал оюннар-биле таныш, оюннарның дүрүмнерин эки билир дээрзин Азияна Саая өөрүшкү-биле демдеглээн.

«Билиг» Российжи хөй-ниити шимчээшкининиң лектору, Тываның күрүне университединиң башкызы, Наталья Бондаренко социал четкиге контент тургузарының дугайында мастер-классты эрттирген. Школачыларга аудиторияны канчаар тургузарын, номчукчуларга солун сөзүглелди канчаар бижиирин өөреткен. Сөзүглел, чурук, видео болгаш сторис дээн ышкаш аңгы-аңгы контентилерниң бот-боттарындан ылгалын, онзагай болгаш ажыктыг талаларын билип алганнар.

«Социал четкиге шынарлыг болгаш ханы уткалыг бижиктерни удаа-дараа бижип өөренири чугула. Бо кичээлге колдуунда чурук тырттырарының дугайында теманы көрдүвүс. Социал четкиге кандыг чурук салып болурунуң дугайында уруглар улуг сонуургал-биле өөренди. Киржикчи бүрүзү бодунуң тырттырган чуруунга хамаарыштыр чүнү эдер-чазаарының дугайында сүмелерни алды» – деп, Наталья Бондаренко чугаалаан.

Россияның эртемнер академиязының Сибирь салбырының Тываның бойдус курлавырларын комплекстиг шиңгээдириниң институдунуң эртем ажылдакчызы Светлана Күжүгет «Тываның ымыраа-сээги» деп солун лекцияны уругларга сонуургаткан. Оларны тударының база шинчилээриниң аңгы-аңгы аргаларын болгаш ооң ажыының дугайында чугаалап берген.

«Билиг» Российжи хөй-ниитичи шимчээшкини 1947 чылдан бээр-ле төөгүзүн тургузуп келген. Хөй-ниити организациязының кежигүннери совет үениң ажыл-агыйларының, үлетпүрлериниң дугайында лекцияларны номчуп чораан. 2016 чылда «Россияның билии» Бүгү-российжи хөй-ниитичи-күрүне чырыдыышкынныг организацияны «Российжи хөй-ниитижи «Билиг»» кылдыр эде адаан. 2021 чылдың апрель 21-де РФ-тиң Президентизи В.Путин РФ-тиң Федералдыг хуралынга Айыткалында «Билиг» Российжи хөй-ниити шимчээшкинин амгы үениң чурагайлыг платформазынче шилчидер дугайын айыткан.

Бистиң корр.

"Шын" №57 2024 чылдың июль 31