Бир кижи кончуг чоок таныжының аалынга каш-даа чылда барып четтикпейн тургаш, бир катап чеде берген. Боду караң көрнүр кижи чүве-дир. Ол таныжының өөнүң чанынга чеде бергеш, көөрге, өг эжииниң кастыында Аза турар болган.
Караң көрнүр кижи тургаш:
— Мында чүге туруп алган сен? — деп айтырган.
Аза тургаш:
— Бо өгже чеди чыл иштинде кирип чададым — дээн.
Караң көрнүр кижи тургаш:
— Чүге чеди чыл иштинде бо өгге кирип чадааның ол, мырыңай эжик аксында ышкажыл сен? — деп айтырган.
Аза тургаш:
— Бо өгге чүгле черден чинчи болгаш чирбеш1 тып эккелген кижи-биле кады кирип болур мен, чеди чыл манаарымга-даа кым-даа келбе- ди — деп, Аза хомудаан.
Караң көрнүр кижи Азаны, «Маңаа кажан-даа чинчи болгаш чирбештиг кижи келбес, сен ыңай ырап, чоруур чериңче чору!» — дээш, сывыртап чорудупкан.
Шаанда ээн черлерге болгаш эрги хонаштарга, хөөр-чевеглерге суг-чинчилер болгаш чирбештер бо-ла чыткылаар турган. Ону каргыш салып, хүрүм кылган лама, хамнар аппарып кагдырар турган. Оон аарыг-аржык, бак чүвелер тыптыр дээш ындыг чүвелерни албас, өгже киирип болбас чорааннар. Оларны уругларга черле ойнадып болбас турган.
(Бай-Тайга чурттуг Евдокия Күжүгетовна Ламажап (т.ч.1948) Кызылга
1987 ч.май 25-те бижиткен, т 283, х 2089, а. 33,35)
Чирбеш¹ — далайның бичежек курттарының туң ышкаш ак өңнүг дашталчак карты. Чирбеш-биле хамнар дүңгүрүн каастаар.
«Тыва улустуң бурун чугаалары» деп номдан алган.
“Шын” №12 2025 чылдың апрель 3