Тывада одалга сезону сентябрь 15-тен тура эгелээн. Тыва Чазактың дыңнадып турары-биле бо сезонда 129 социал албан черлеринче 16 муң ажыг тонна хѳмүр-дашты сѳѳртүрү кѳрдүнген. Чедери берге, ырак-узак кожууннарже хѳмүр сѳѳртүлгези июль айда-ла эгелээн.
Ооң-биле чергелештир чурттакчы чонга хѳмүр-дашты садып-сайгарар складтар база ажылын сентябрь 2-де эгелээн. Ниитизи-биле 33 муниципалдыг склад 200 ажыг муң тонна хѳмүр-дашты чонга садары кѳрдүнүп турар. Бо хүннүң байдалы-биле алырга, шупту складтарда хѳмүр-даш бар, тѳне бээрге-ле, удур сѳѳртүп эккеп турар. Бир тоннада хѳмүрнүң ѳртээ 2810-дан 5853 рубль чедир девискээр аайы-биле аңгы-аңгы. Садып алыкчының бажыңынга хѳмүрнү сѳѳртүп чедирип бээр ажылдар складтарда кѳрдүнген.
Эрткен чылдан тура чурттакчы чоннуң хѳмүр садып алырынга чаартылганы кылганын шупту билир бис. Күрүне ачы-дузазы таварыштыр «Хѳмүр-даш продукциязы» күрүнениң информастыг системазы-биле куар-код ап алгаш, ооң-биле хѳмүр садып алыр апарган. Ол дээрге-ле хѳй акша-биле кара туразында ѳй-хемчээл чокка хѳмүр-дашты садып алгаш, чурттакчы чонга ѳртээн каш-каш катап ѳстүргеш, садып-саарар чорукту болдурбазы-биле таарыштыр кылган система болур. Чуртталга-коммунал ажыл-агый яамызының тайылбырлап турары-биле, эрткен одалга сезонунда ажыглаттынмайн барган куар-код-биле хѳмүрнү бо чылын база садып ап болур, бо чылдың куар-кодун база ажыглап болур. Хѳмүр хереглекчилериниң эрткен чылгы лимиттерин сентябрь 15-те чаартыпкан болгаш, эрткен чылын албайн барган улус кѳстүп турар боор. Эрткен чылын хѳмүрүн садып албайн, куар-кодун чидирип алган улус Күрүне ачы-дузазындан катап база үндүрүп ап болур. Эрткен чылын республикага 62 муң печка одаар бажың “Хѳмүр-даш продукциязы” КИС-ке бүрүткеттинген. Чаа эгелээн одалга сезонунда бо хүннерде куар-код-биле 4,5 муң тонна хѳмүр саттынган.
Амыдыралдан эскерип чоруурга, ам-даа бо системаны ѳѳренип албаан, чаңчыкпаан улус хѳй болуп турар. Ооң чылдагааннары янзы-бүрү: улгады берген кижилер амгы шагның смартфоннарын эдилевейн турар, компьютери чок, Күрүне ачы-дузазынга бүрүткел эртпээн… Ынчалза-даа шаптараазын чокка кижи бүрүзү хѳмүр-дашты садып алыр аргалыг болзун дээш, тус черлерде чагыргалар чонунга бо ажылды кылып берип турар.
Кандыг-бир чылдагаан-биле хѳмүр садып алырынга бергедежип турар чонувуска тодаргай тайылбырны катап база салыр-дыр бис:
«Хөмүр-даш продукциязы» КИС-ке Күрүне ачы-дузазы таварыштыр канчаар бүрүткедирил?
1. Дараазында айтыгже базыпкаш (браузерниң диледир черинге бижипкеш), (hrrps://сpgu.rtyva.ru/) азы QR-код-биле Күрүне ачы-дузазынче киргеш, ВОЙТИ деп бижикти базар.
2. Ооң соонда «ЗАЯВИТЕЛЬ» деп бижикти баскаш, улаштыр «КАРТОЧКА ДОМОВЛАДЕНИЯ» деп бижикти шилиир.
3. Ажыттынып келген арында «СОЗДАТЬ», оон «НАЧАТЬ» деп бижиктерни ээлчег езугаар базар.
4. Чаа арын ажыттынып келир. Долдурар ужурлуг хос одуругларны документ езугаар долдурар.
5. Бүрүткелче чагыгны ийи ажыл хүнүнүң дургузунда хынаан соонда, кабинедиңерге QR-код тыптып кээр. Хөмүр-даш складындан одаар чүүл садарда, ол QR-код-биле паспортуңарны көргүзүптер силер.
Бир эвес Күрүне ачы-дузазы чок болза:
Æ Дараазында айтыгже базыптыңар азы ол айтыгны браузерниң диледир черинге бижиптиңер: https://cpgu.rtyva.ru/web/guest/Регистрация-в-системе.
Æ Ажыттынып келген арынны чурум езугаар долдуруп алыңар.
Æ Бүрүткелче чагыгны ийи ажыл хүнүнүң дургузунда хынаан соонда, кабинедиңерге QR-код тыптып кээр. Хөмүр-даш складындан одаар чүүл садып алырда, ол QR-код-биле паспортуңарны көргүзүптер силер.
«Хөмүр-даш продукциязы» КИС-ке тус черниң чагырга черин таварыштыр бүрүткедирде:
- Хоорай азы суму чагыргазынче паспортуңар биле СНИЛС-иңер тудуп алгаш, чеде бээр силер. Чагырганың специализи силерге тускай бланкыда билдириишкинни долдуржуп бээрге, хѳй дизе-ле, беш ажыл хүнүнүң дургузунда карточкаңар болу бээр, эртенинде-даа болу бээр кылдыр ажылды чоруда берген.
- Билдириишкинни долдурган соонда, чагырга черинден бодуңарның логиниңерни болгаш паролюңарны ап алыңар (электроннуг почта дамчыштыр-даа ап болур).
- Беш ажыл хүнүнүң дургузунда (оон эрте-даа) хөмүр-даш садарының бүрүткели доостур. Күрүне ачы-дузазынга QR-код көстүп кээр.
Билдинмес айтырыглар тургустунуп келзе, https://t.me/gissupport азы QR-код биле азы Вайберде: clck.ru/35X8tx айтыгже базыпкаш, киргеш, бижиптер.
Н. Куулар.
“Шын” №73 2024 чылдың сентябрь 25