Совет үеде Кызыл хоорайга чүгле чаңгыс одаар чүүл склады турган. Ол дээрге Оюн Күрседи кудумчузунда, чоннуң “Гортоп” деп адай бергени одаар чүүл склады. Хоорайның чурттакчылары ооң кайда турарын эң эки билир болгаш, чаңчыккан аайы-биле бо одаар чүүл складындан хөмүр-дашты хөйү-биле садып ап турар.
Бо складтың деңзилекчи кассири Айдың Ооржактың чугаазы-биле алырга, амгы үеде ортумаа-биле 200 тонна хире хөмүр-дашты бир хүнде чурттакчы чон садып ап турар. Хереглекчилер хөмүрнү хөй садып алыр хүнде 300 тоннадан-даа хөй апаар.
Каа-Хем хөмүр-даш уургайындан бо складче хөмүр-даш эккеп сөөртүрү шуудаан. Хөмүр-даш уургайындан хөмүр-даш чүдүрүп алыр дээн албан-организацияларның автомашиналары хөй хүннерде безин Оюн Күрседи кудумчуда складче ортумаа-биле 200 тонна хире хөмүр-дашты улуг чүък машиналары сөөртүп эккеп турар. Чамдык хүннерде 300 тонна чыгыы-даа хөмүр-дашты сөөртүп эккээр.
Үстүнде сан-чурагайларны сайгарып көөрге, бо складче сөөртүп эккелген хөмүр-дашты хереглекчилер удур-ла садып аппаары илдең. Чүге дээрге кыш удур чурттакчы чон хөмүр-дашты курлавырлап ап турар.
Бо склад Каа-Хем хөмүр-даш уургайындан хөмүр-дашты 1 тоннада 2 734 рубль өртек-биле чурттакчы чонга садып турар. Хереглекчи садып алган хөмүр-дажын бажыңынга сөөрттүрүп чедирип алыр дээр болза, машинаның хөлезини Кызыл хоорай иштинге өртээ 600 рубль, оң талакы микрорайонга – 700 рубль, Вавилин ээтпээнде бажыңнарга чедир 1 200 рубль. Бир эвес Вавилин ээтпээнде хереглекчилерни алыр болза, 1 тонна хөмүр-дашты садып алырының ниити чарыгдалдары 3 934 рубль болур.
Хереглекчилерниң садып алганы хөмүр-дашты складтан шалыпкын чүдүрүп чорудуп турар.
Кызыл хоорайның Магистральная кудумчузун дургаар оруктар белдирлеринде хөмүр-дашты шоодайлап садып турар сайгарлыкчылар база тыптып келген. Оларның бирээзи-биле чугаалажырымга, “Хөмүр-дашты шоодайлап садарын чүү-даа үзе шаап шыдавас, ол дээрге рыноктуң чайгаар тывылган байдалы-дыр. Ажы-төл, өг-бүле азыраарынга херек акшаны ажылдап алыр арганы биске база бээр болза эки” деп дыңнатты.
Шаңгыр-оол МОҢГУШ.
Авторнуң тырттырган чуруктары.