Сентябрь айның эгезинде республикага хлеб өртээ ортумаа-биле беш рубль өскенин билир бис. Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның даалгазы-биле доп-дораан тускай комиссияны тургускан. Комиссия мониторинг чоруткан түңнелинде, хлеб өртээн барымдаа чок өстүрүп турары илерээн.
Продуктунуң өртек-үнезин чүүден тургузуп турарыл? Кандыг-бир продуктунуң өртээн өстүрүп тургаш, өртектер өзеринге салдарлыг шупту байдалдарны өөренип көөр. Ол дугайында Росреестрниң Тыва Республика талазы-биле албанының удуртукчузу Елена Бочарова тайылбырлаан: «Хлеб өртээн тургузары өске-даа продуктулардан ылгал чок. Өртектерни тургузуп тургаш, бирээде, күш-ажыл төлевириниң фондузун көөр. Ийиде, чиг эт. Ол дээрге хлеб кылырынга эң-не кол продуктулар — далган болгаш хендир үзү-дүр. Ооң кырындан хлеб быжырар цехтерниң хандырылгазы: коммунал хандырылга, электри дээш өске-даа».
Ынчап кээрге далган биле хендир үзү хлеб кылыр кол чиг эт болганда, ол продуктуларның өртек-үнезинден база улуг хамааржыр. Мониторингиниң көргүзүү-биле алырга, ол продуктуларның өртээ улуг дыка өспээн болуп турар. Ынчангаш амгы үеде хлебтиң өртээн таарыштыр доктаадып тургускан. Чүгле чамдык чиижең сайгарлыкчылар барымдаа чокка өртектерни өстүрүп турар.
«Сентябрь айда хлеб өртээниң улгатканын кызылчылар эскерген бе?» деп айтырыгга найысылалдың бир чурттакчызы «Мен эскербедим. Бистиң чанывыста «Эверест» садыында хлеб өртээ 35 рубль хевээр-дир» — деп харыылаан. Өске садып алыкчының харыызы: «Садыгларда хлеб өртээ аңгы-аңгы, 33 рубльден 40 аразы. Ындыг-даа болза хөй кезиинде хлеб өртээн доктаадып каан 35 рубльде садып турар-дыр». Найысылалдың төвүнде «ТВЦ» деп адаарывыс садыг төвүнде бир киоскиниң садыгжызы: «Сентябрь айда кезек үеде хлеб өртээн бичии өстүрүпкен турган чүве. Ам бисте хлеб өртээ 33 рубль» — деп чугаалаан.
Республикада бирги хереглелдиң продуктуларының өртек-үнезинге хамаарыштыр шыңгыы хыналданы чорудуп турар. Бир эвес кайы-бир садыгга өстүрген өртектиг хлеб садып алзыңарза, садыглаан чегиңерни билдириишкинге кошкаш, Росреестрниң Тыва Республика талазы-биле албанынга чедирип болур. Ынчан хоойлуга удур өртек өстүрген дээш, комиссия хыналданы албан чорудар.
А. СОЯН белеткээн.
Ада ТЮЛЮШТУҢ тырттырган чуруу.
«Шын» №75 2023 чылдың октябрь 4