Хойнуң дүгүн кыргааш, изиг хүн караанга кургадып алыр. Ооң соонда кургадып белеткеп каан бода малдың кежин аңдара чаткаш, ооң кырынга дүктү салгаш, савааштаар.
Хөй кижи долгандыр олурупкаш, деңге савааштаарга, дүк дүрген частыр. Дүк хоюй бээрге, дүрүп алыр. Элээн хөй дүргекти белеткеп алган соонда, дүктү салып кириптер.
Дүк салыр тускай «эге» деп адаар пөстү дески черге чаткаш, демги хоюдур савааштап алган дүргектеривисти дең, дески кылдыр салыр бис. Салып алган дүктүң хевирин үревейн, чылбай суг-биле кончуг таптыг шаптааш, «өзек» деп адаар дески чудукка салып алган дүктү дүргеш, аргамчы-биле куржандыр шарааш, тыртып кириптер. Ийи ужунга аргамчы шарып каан өзекти шыырак улус чуукталдыр тыртар. Ооң соонда дүрүгнү часкаш, база катап чылбай суг-биле шаптааш, база катап дүргеш, тыртар. Дүк кидистелдир тырлы бээрге, часкаш, хөй кижи дискек караанга дистиништир олурупкаш, кадыг энчек болу бергижеге чедир өер. Болу бээрге, кажаага азы баш удур белеткээн аскыга суун сарыктыр азыптар.
Кидис арыг болзун дээр болза, кургатпайн, улуг савада порошоктуг сугга былгап-былгап, суун сарыктырып алыр.
Ширтек, чонак, бопук, кудус, туткууш дээш оон-даа өске ажыктыг чүүлдерни кидистен даарап алыр бис.
Дүк салып тургаш, ыр-шоор куттулуп турар болза, чорук чогунгур болур. А кажан өзекке ораагаш тыртып тура, сертиледир тыртсын дээш, удур-дедир ойнай-сылдай кожамыктажып турар болза, дүк кончуг дүрген кидис болуп хуула бээр. Чүге кожамыктажырыл? Чүге дээрге хорадай аарай сертиледир тыртарга кончуг эки деп тыва чон санап чораан.
Амгы үеде дүктү чүзүн-баазын өңнерлиг кылдыр будуп алгаш, чараш хээлерлиг кылдыр база салып алыр апарган.
А.ОНДАР
Чурукту интернеттен алган.
“Шын” №35 2005 чылдың сентябрь 11