Чуртталганы садыглар чок кылдыр бодаары безин берге. Бис хүн бүрүде ажыл соонда аъш-чем садыгларындан хереглээн бараанывысты садып ап, дыштаныр хүннерде садыг-саарылга төптерин кезип, идик-хепти, эт-херекселди садып ап турар бис. Ковид аарыы нептереп турар үеде чүгле аъш-чем болгаш хүн бүрүде чугула херек чүүлдер садыгларындан өске садыглар ажылдавайн турда, байдал кайы хире нарын турганын кижи бүрүзү билир.
Садыг-саарылга дээрге экономика адырының база бир чугула кезээ. Тодаргайлаарга, чурттуң бюджединче үндүрүг төлевирлериниң хөй кезии ук адырдан кирип турар. Ол ышкаш ында хөй кижи хаара туттунган. Садыг-саарылга ажылдакчыларының сорулгазы – чоннуң бараан болгаш ачы-дуза чедирилгезиниң талазы-биле хереглелин хандырары.
1966 чылдан эгелеп садыг ажылдакчызының хүнүн июль айның сөөлгү улуг-хүнүнде демдеглеп турган. 1988 чылда март айның 3 дугаар улуг-хүнүнче чылдырган. 2003 чылдан тура Президентиниң “Садыг ажылдакчызының хүнү” деп чарлыы ёзугаар, июль айның 4 дугаар субботазында демдеглээр апарган. 2023 чылда июль 22-ниң хүнү таваржып турар.
Ынчангаш “Шын” солуннуң номчукчуларынга хоочун садыг ажылдакчызы Суурак Донгаковна Аракчааны таныштырар-дыр бис. Ол Хемчик хемниң бажынга чурттап чораан Донгак Аракчааның өг-бүлезинге алды ажы-төлдүң дун уруу болуп төрүттүнген. Ол ада-иезиниң улуг уруу болгаш, дуңмаларынга дузалажып, өөредилге, ажыл-амыдыралче уштап-баштаан хүндүткелдиг угбазы.
Суурак Аракчаа школаны чедиишкинниг дооскаш, Кызылдың садыг техникумунче өөренип киргеш, 1963 чылда садыгжының дипломун холга алган. Улаштыр Тожу кожуунга садыглап, ажыл-ишчи базымнарын аңаа эгелээн. 1964 чылда Бай-Тайга кожууннуң райпозунга ажылдай бергеш, ол-ла чылын өөнүң ээзи Михаил Хомушкуевич Иргек-биле дужуп, өг-бүле тудуп чурттай бергеннер. Михаил Иргек “Тээли” совхозка үр үеде инженер-электриктеп хөй чылдарда ажылдаан. Олар 5 ажы-төлдү төлептиг кижилер кылдыр кижизидип өстүрген. Оолдары Мерген биле Орлан чолаачылар, Омак суд приставтарынга ажылдап чораан. Бир онзагай чүве, бо өг-бүлеге ийис кыстар төрүттүнген. Саида, Саяна олар дээди эртемни чедип алган, чедиишкинниг ажылдап чоруурлар.
Суурак Донгаковна бистиң Карл Маркс кудумчузунга чурттап турган. Эртениң-не бичии сумказын тудупкаш, ажылдап бар чоруур. Боду узунзумаар, шилгедек дурт-сынныг, сарыгзымаар шырайлыг, бажының дүгүн 60 чылдарның модазы-биле бедик кылдыр эдип алыр, чугаазы дыка дүрген угбай чүве. Райпога ажылдап келген үезинде ай, квартал, чыл планын ажыр күүседир. Ол хлеб быжырар пекарня, столовая, складтар эргелекчилеп база ажылдаан.
Хоочун Суурак Аракчаа хөй-ниити ажылынга идепкейлиг киржип, комсоргтап, Херээженнер чөвүлелин даргалап, партия организациязының секретарынга ажылдап, кожуунга көдээ совет депутадынга депшидип, СЭКП Тыва обкомунуң кежигүнүнге соңгуттуруп ажылдаан. Ол ажылынга төлептиг үнелелди ап, хөй-хөй шаңналдарның эдилекчизи болган. “Совет кооперацияның тергиини” хөрек демдээ, “ТАР-ның 100 чыл ою” медаль, “Күш-ажылдың хоочуну” дээш оон-даа өске медальдар ооң хөрээн чайынналдыр каастап чоруур. Ооң шаңнал-макталдарын санап бижиир болза төнмес.
/ Катерина ХОМУШКУ.
Тээли суур.