Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг «Таарымчалыг хоорай хүрээлеңин тургузары» федералдыг программа күүселдези-биле 2026 чылда чаагайжыдар хөй-ниити шөлдерин шилип алыры-биле бүгү-российжи онлайн-бадылаашкынга киржиринче чаңгыс чер чурттугларын кыйгырган. Тываның чурттакчылары бодунуң үнү-биле төрээн хоорай, суурларының хөгжүлдезинге үлүг-хуузун ынчаар киирип болур деп, республика Баштыңы демдеглээн.
Республиканың шупту 19 муниципалдыг тургузуу 2026 чылда чаагайжыдар девискээрлерни шилиир онлайн-бадылаашкынга киржир. Тыва бүгү-российжи бадылаашкынче 69 объектини саналдаан, оларның аразындан 30 хөй-ниити шөлдери шилилдени эртер ужурлуг.
— Бо хүнге чедир 54 муң хире кижи бодунуң үнүн берген. Чөөн-Хемчик, Барыын-Хемчик кожууннарда база Ак-Довурак хоорайда объектилерни чон деткээн. Объектилерни акшаландырарының хемчээли бадылаашкындан дорт хамааржыр – деп, Владислав Ховалыг сагындырган.
Чазак Даргазының оралакчызының албан-хүлээлгезин күүседип турар Айдыс Сынааның удуртканы оперативтиг штабтың хуралында республиканың муниципалдыг тургузугларында бадылаашкын канчаар чоруп турарын сайгарып чугаалашкан.
Май 14-түң хүнү-биле алырга, Чөөн-Хемчик, Барыын-Хемчик кожууннар объектилери дээш бадылаашкынга эң идепкейлиг болуп, үннер саны-биле көргүзүгнү ийи катап ажырган. Сүт-Хөл кожууннуң төлевилелдери 101,3 хуу үннү алган.
Хожудаңгай чеди кожуун санында – Таңды, Эрзин, Бай-Тайга, Кызыл, Тес-Хем, Өвүр, Тожу база Кызыл хоорай бар.
Айыттынган муниципалитеттерниң удуртукчуларынга бүгү-российжи бадылаашкын дугайында калбак суртаал ажылын чурттакчы чон ортузунга чорударын, волонтёрларны ажылче хөйү-биле хаара тударын, бадылаашкын чорудуун контрольдаарын дааскан.
Боттарының объектилеринге хөй үннү алган кожууннар акшаландырыышкынын улгаттырар деткиишкинни алырын Чазак Даргазының оралакчызының албан-хүлээлгезин күүседип турар Айдыс Сынаа муниципалдыг удуртукчуларга сагындырган. А доктааттынган хемчээлди эртпээн муниципалдыг тургузуглар боттарының төлевилелдерин боттандырар аргазын чидирер.
Ооң-биле чергелештир 2024 чылда бадылаашкынга тиилээн объектилерниң тудуу республиканың чурттакчылыг черлеринде эгелээн. Туран хоорайда Хамааты дайынының маадыры Сергей Кочетов аттыг төп кудумчуну чаагайжыдар ажылдар кидин түлүк. Бо хүнде кудумчу оруунуң эрги картын ап каапкан, ыяштар баштарын таарган, кургаг дазылдарны тура тыртып дооскан.
Кудумчуну эде чаартыптарга, ол дыштанылга зоназы, садыг-саарылга шөлү база Культура бажыңының шөлү апаар. Орук дургаар кудумчу чырыын киирер, арык системазын шөер, ыяштан кылган бичежек кежиглерни амгы үеге дүүштүр чаартыр. Садыгларның даштын чаартыр, садыгланыр чаа, эптиг черлерни тудар, ниити чемненилге черин кылыр. Биче архитектурлуг тураскаал — «Дээрбе» арт-объект аңаа көстүп келир.
А. МОНГУШ.
Чурукту интернеттен хоолгалаан.
“Шын” №19 2025 чылдың май 22