Бир шагда бүдүн ССРЭ-ге ат-сураа алгаан дагжылар хоорайы Ак-Довурактың сураа сөөлгү үеде ында-хаая чүгле кемниг болуушкуннар медээлеринден дүшпестээн-даа бол, мында амыдырал чаңгыс черде доктаап туруппаан. Чаа чуртталга болгаш ниитиниң оран-савалары туттунуп, хууда сайгарлыкчыларның, ажыл-агыйларның саны немежип, амыдырал дээш кызымак, кежээ кижилер боттарының үүле-херээн шудургузу-биле буруңгаарладып, хоорайның социал-экономиктиг хөгжүлдезинге боттарының үлүг-хуузун киирип турарлар. Канчаарга-даа, каракка белен-селен илдикпес-даа бол, сайзыралдың им-демдээ мында көскү. А ук хөгжүлде-сайзыралды херек кырында боттандырып чоруур кижилер бистиң аравыста болбазыкпе.
Ажылгыр-тудунгур, кызымак ындыг кижилерниң бирээзинге Алексей Соктайович Хертекти тодаргайы-биле хамаарыштырып болур. Экииргек-дузааргак, эрес-кежээ, олут орбас бо кижи Ак-Довурак хоорайның хоочун чурттакчызы, ооң сайзыралы, чогумчалыг чоруу дээш аарып, ажаанзырап чоруурларның бирээзи. Хөрек өйген бодалдарын чажырып олурбайн, ажыы-биле тө кааптар кижи-ле болгай.
Бо хүннерде мурнакчы хууда сайгарлыкчы Алексей Хертек бодунуң “Газели”-биле Ак-Довурак – Кызыл-Мажалык аразында улус-чонну сөөртүп, пассажирлер аргыштырылгазынга үлүүн киириштирип чоруур. Оон өскеде, чайлыг үезинде чаңгыс чер-чурттугларының чагыг-дилеглерин кылчып, машина-балгады үрелгеннерге чагыг-сүмезин берип, боттуг дузазын чедирип чоруур. Ынчангаш улуг-биче чон ону дөгерези таныыр, хүндүлээр, чоргаарланыр. Арыг агаарга, бойдустуң чурумалдыг черлеринге ажыл-хемчеглер, юбилейлер эрттирген, куда-дой дүжүрген, кижини сөөлгү орукче үдээн улус-чон оон болганчок-ла дуза дилеп чедип кээр. Кайызынга-даа чажам дивес. Ындыг боорга, ооң мөзү-бүдүжүнүң ак-сеткилдиг бо буянныг талазын ак-довуракчылар пат билир, ажыглап өөренип калган, чүү-даа болурга, «Алеша акый, даай» деп кээрлер.
Ак-Довурак хоорайның чагыргазы база ооң ажылгыр-кежээзин билир, шаа-биле демдеглеп чоруур. Хоорайның Төлээлекчилер хуралы ону Хүндүлел бижик-биле шаңнааны таварылга эвес. Алексей Соктайович ниитиниң ажыл-херээнден чыда калбайн, аңаа база идепкейлиг киржип турар. Ол дээш Тыва Республиканың Дээди Хуралы ону “Парламентаризмни хөгжүдеринге киирген ачы-хавыяазы дээш” деп медаль-биле шаңнаан. Ам артында ооң дугайында шынзылгада Тыва Республиканың Дээди Хуралының Даргазы Каң-оол Даваа боду ат салган. Ол дээрге, душкан-на кижи бүрүзүнге тывыспас, онза, бедик шаңнал. А Алексей Хертек аңаа төлептиг болган. “Чоннуң караа көскү” деп домактың бадыткалы ол.
Ооң өөнүң ишти Татьяна Хойлаараковна база сайгарлыкчы кижи. Хоорайның, кожууннуң чурттакчыларын барыктыг өртектиг янзы-бүрү барааннар-биле хандырып чоруур. Шынап-ла, маадырлыг ишчи тыва херээженниң аажы-чаңын бодунда сиңирген кижи. Ооң ажыл-ижи-биле холбашкан ужуралдары кара эңдерик, бир-ле узун тоожуга тема, ооң дугайында сөөлүнде болур ыйнаан.
Хертектерниң ажы-төлү – үш оглу, бир уруу – шуптузу тускайланган. Хеймер оглу Аңчы Абаканның эмнелгезинде ревматолог эмчи. Чаңгыс уруу Урана Алексеевна Кызылда үндүрүг черинде ажылдап турар. Артыш биле Айдыс Ак-Довуракта аңгы-башкы ажылдарда ажылдап чоруурлар.
Хоорай тургузуп турган улуг даг бүдүрүлгези буурап дүшкен шак бо берге, ажыл-агый тывылбас үеде Алексей, Татьяна Хертектер ышкаш кызымак, кежээ улус амыдыралдың одун өжүрбес боор-дур. ”Хоозураан Тыва”??? Ол кайын-на ындыг боор чүве деп, мындыг кижилер барда, Тыва кажанда-даа хоозуравас, улам чечектелип сайзыраар. Хамык-ла чүүл кижилерниң боттарындан, бүдүжүнден, оларның амыдыралга хамаарылгазындан, бот-харыысалгазындан хамааржыр.
Артур ХЕРТЕК.