Тыва Республиканың Хөй-ниити палатазынга, ооң даргазы Анатолий Дамба-Хуурактың удуртулгазы-биле, парлалга конференциязы март 24-те болуп эрткен. Аңаа депутаттар, юристер, журналистер киржип, Конституцияга чаа эдилгелерни сайгарган. Россияның Конституция Суду март 16-да, Үндезин Хоойлувусче киирип турар өскерилгелерни хоойлуга дүгжүп турар деп түңнелди үндүрген дээрзин, Анатолий Дамба-Хуурак дыңнаткан. Бүгү-Россияның бадылаашкыны апрель 22-де кылдыр планнаттынган.
Журналистерниң салган айтырыы «күрүне тургузуп турар чон» деп билиишкинге доктаап, орус чон, орус дыл, ооң ужур-дузазы, өске чоннарның дылын, эрге-ажыын бо талазы-биле хажытпайн турар деп, Анатолий Дамба-Хуурак харыылаан. Республикалар боттарының дылын орус дыл биле катай күрүне дылы кылдыр тургузуп ап болур, ол өскерилге шупту чоннарга төрээн дылын өөренип, хөгжүдер арганы бээр деп, ол тайылбырны берген.
Дээди Хуралдың депутады Елена Ховалыг социал айтырыглар, пенсияны индексастаары, чурттаарынга хереглел хемчээли күш-ажыл төлевириниң адаккы хемчээлинден эвээш эвес болур ужурлуг дугайында салган айтырыгларга харыылаан.
Тываның күрүне университединиң юридиктиг факультединиң деканы Олег Дубровский 1993 чылда хүлээп алган РФ-тиң Конституциязынче амгы үеге чедир база өскерлиишкиннер киирип турган, олар колдуу-ла чурт кызыгаары азы республикаларның өскээр адаттынып турганындан болуп турган деп тайылбырлаан.
Журналистерниң салган өске-даа айтырыгларынга тодаргай харыыларны Анатолий Дамба-Хуурак, Елена Ховалыг, Олег Дубровский берген.
Чурттакчы чонга тайылбыр ажылын чорудары-биле ажылчын бөлүктерниң кылган ажылын, эдилгелер дугайында брошюра, буклет номнар үлээрин Елена Ховалыг дыңнаткан. Участок соңгулда комиссияларынга агитаторлар быжыглаттынган турар, бир кижиге –ле 100 өреге хамааржыр болур. Тывада 183 участок комиссиялары бар, бадылаашкын хүнүнде база тайылбыр ажылы чоруттунар. Брошюралар орус болгаш тыва дыл кырында бижиттинген турар.
Юридиктиг факультетке вторник, четверг хүннеринде 14.00 шактан 17.00 шакка чедир юридиктиг клиника ажылдаар, аңаа күзелдиг кижилер келгеш, Конституцияга эдилгелер дугайында тайылбырладып, билип ап болур деп, Олег Дубровский дыңнаткан.
Бистиң республикавыстың мурнундан киирген 2 айтырыг Конституцияга эдилгелер киирер ажылчын бөлүктүң кичээнгейинче кирген. Ол болза, Россия Федерациязының хөй националдыг чонунуң культуразын камгалаарының талазы-биле Хөй-ниити палатазының кежигүнү, культураның хоочуну Виктор Нагорныйның киирген саналы, ийи дугаарында Күрүне Думазының депутады Валентина Терешкованың киирген саналы-биле, амгы президентивистиң дараазында соңгулдага киржир эргезиниң кызыгаарлаарын чок болдурары деп, Хөй-ниити палатазының даргазы Анатолий Дамба-Хуурак дыңнаткан.
Лина ДАВААКАЙ.#Шын