«Тываның аныяктары» солуннуң редактору Светлана Сүүр-ооловна Монгуштуң ажылдаар өрээлинге 34 чыл бурунгаар бир киргенимни черле утпас мен.
1988 чылдың июль айның эге хүннери. Студент чылдарымда «Тываның аныяктарынга» кыска чүүлдерни бижип чораан болгаш, ук солундан ажыл айтырып барган мен. Ынчан Светлана Сүүр-ооловна мени, дүүнгү студентини, дыка чазык хүлээп алган чүве. Хөй-даа айтырыглар салбаан. «Ажылга август 1-де хүлээп алыр мен. Күрүне шылгалдаларын чаа эрткен улус бо айда дыштанып алыңар» дээн.
Август 1-де «Тываның аныяктары» солуннуң корреспондентизи кылдыр ажылче үндүм. Светлана Сүүр- ооловна өөм ишти Алефтина Талгыжаковна-биле база ынчан таныжып алган. Оон бээр хөй чылдар эрткен. Бо хүннерде безин ужурашкан санында аалым иштин, ажы-төлүм айтырар, чүнү кылып чоруурун сонуургаар кижи.
Кижини эки кижи ажылга баштай хүлээп алырга, оон ыңайгы күш- ажылчы амыдыралы безин эки, чогунгур болур чораан. Каш ай ажылдап чорумда, баштай килдис эргелекчилеткеш, оон харыысалгалыг секретарь албан-дужаалче редактор депшиткен. Удуртукчумнуң бүзүрелин бадыткаар дээш, шору ажылдап чораан хевирлиг мен. Каш чылдар эрткенде, Светлана Сүүр-ооловна республиканың улуг солуну «Шынны» удурту бээрге безин кады ажылдажылгавыс уламчылаан.
Светлана Сүүр-ооловна «Тываның аныяктары» болгаш «Шын» солуннарга үр чылдарда кол редакторлап чорааш, ажылдакчыларының амыдырал-чуртталгазын үргүлчү сонуургаар, оларның айтырыгларын шиитпирлежир буян сеткилдиг кижи. «Тываның аныяктарынга» ажылдааш, чыл ажып чорумда солуннуң чаагайжыттынган чаа квартиразындан улуг өрээлди берди. Ооң дүлгүүрүн холга алырывыска, өрээливиске келгеш, өг-бүлевиске байыр чедирип, чагыг-сөзүн берип, амыдыралывыска аас-кежикти, чедиишкиннерни күзээнин утпас мен.
Редакторувус ачызында ол квартираны бистиң өг-бүлевис бүрүнү-биле каш чыл иштинде амыр-чыргалдыг ээлеп чурттаан. Үш ажы-төлүм ийигизи Айдың аңаа төрүттүнген. Ол үеде Кызылга чурттаар оран-сава тывары ындыг амыр эвес турганын улуг назылыг улус сактыр. Светлана Сүүр- ооловна бисти үргүлчү дыка деткип чораан. Ам бодап олурарымга, даргам боду ол чылдарда көңгүс аныяк кижи чораан-дыр ийин.
Совет үеде солуннар хүннери районнарга, албан-организацияларга бо-ла эртер. Номчукчулары-биле харылзаа ол хире быжыг турган. Коллективтиг үнүүшкүннер үезинде Светлана Сүүр-ооловнаның удуртулгазы-биле дыка хөй суму-суурларга чедип чордувус. Солун медээлер, чурумалдар, очерктер «хайдынып», Тываның кайы булуңунга четпээн дээр. Ынчан улус журналистерни сонуургаар, оларны хүндүлээр, чугаа-соотка ажык боор чүве. Эх, чогаадыкчы ажылдыг улуска онза үелер турган-дыр ийин!
Ол шагда солунга чүүл бүрүзүн корреспондент боду тып, бижип, салыр чүве болбазыкпе. Ажылың каш чаданы (хыналданы) эртип чорааш, чырыкче үнер. Харыысалга, негелде чогаадыкчы эш-өөрнүң, редакцияның мурнундан улуг турган. Солуннарның материалдары база бот-боттарынга дөмейлешпес, тус-тузунда авторларлыг турар ужурлуг. Ам дээрге сандайдан турбайн-на интернет четкилеринден херек чүүлдерни тып алгаш, солун-сеткүүлдерге саат чокка салыптар апарган чүве ышкажыл.
Светлана Сүүр-ооловна бүгү назынын журналистикага тураскааткан. Үр чылдарда республиканың кол солуннары – «Шын» биле «Тываның аныяктарын» удуртуп, кол редакторлап чорду. Амгы үеде хүндүлүг дыштанылгада, ынчалза-даа кады ажылдап чораан эш-өөрү, өөреникчилери-биле харылзаазын үспейн чоруур.
Ол өөнүң ээзи Данил Дадар- оолович-биле ийи ажы-төлү – Аяс биле Наташаны төлептиг кижилер кылдыр өстүрген. Амгы үеде уйнуктарын хүн бүрүде карактажып чоруур. Оглу Аяс Алтайда күрүнениң эмчи академиязынга өөренип турда, шеригже кыйгырткан. Аңаа хайгыылчы-снайпер шериг мергежилдиг турган. Чечен Республика девискээринге терроризмге удур операцияга киржип тургаш, 2001 чылдың май төнчүзүнде маадырлыы-биле амы-тынындан чарылган. Чок болган соонда Аяс Монгушка Эрес-дидим чорук орденни РФ-тиң Президентизиниң чарлыы-биле тывыскан. Уруу Наталья Даниловна ТР-ниң Дээди судунуң судьязының дузалакчызы.
Светлана Сүүр-ооловна бо хүннерде улуг юбилейин демдеглеп турар. Ол чурт болгаш республика деңнелдиг хөй шаңнал-макталдарның эдилекчизи. Ажылым аайы-биле удуртукчумга, амыдыралымда деткикчимге ууттунмас аас-кежикти, чидиг бистиг демир-үжүктү, а эң кол чүве – быжыг кадыкшылды күзедим!
/ Юрий ДАРБАА.