Май 22-де Тываның найысылалынга 10 муң школачыларынга сөөлгү коңгалар эдер. Ол дугайында Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг бодунуң социал четкиде арынынга дыңнаткан. Бо чылын 7224 өөреникчи 9-ку классты, а 2585 доозукчу 11-ги классты доозуп турар. Олар шупту күрүне шылгалдаларын дужаар.
Тываның найысылалының школачыларынга байырлыг хемчеглер май 22-де болур болза, кожууннарга май 24-те сөөлгү коңгалар болур.
“Бо дээрге чүгле доозукчуларга эвес, а оларның ада-иелеринге, башкыларынга база сагыш-сеткилин доюлдуруптар байырлал-дыр. Уругларның амыдыралының чаа кол чадазы кээп турар. Олар ам эң-не харыысалгалыг күрүне шылгалдаларын дужаар, ол ышкаш келир үезиниң мергежилин шилип, дээди болгаш тускай ортумак өөредилге черлеринче дужаап кирер шыңгыы шилилгени база эртерлер” – деп, республиканың Баштыңы демдеглээн.
Ооң-биле чергелештир сөөлгү коңга байырлалдарын эки организастап эрттиреринче кичээнгейни угландырган.
“Ол дээрге регионнуң Өөредилге яамызының, муниципалдыг эрге-чагырга органнарының болгаш шупту профилактика субъектилериниң харыысалгазы-дыр. Тыва Республикада Иштики херектер яамызындан хөй-ниити корум-чурумун хандырарын дилээр-дир мен” — деп, Владислав Ховалыг ылавылап бижээн.
Кызылдың президентиниң кадет училищезинге май 19-та сөөлгү коңга эткен. Шеригжи өөредилге чери бо удаада чеди дугаар доозукчуларны доостуруп турар. 37 оол база 20 уругга коңга эткен. Бо чылын алдын медальдарже 15 оол болгаш 5 уруг кордап турар. Чаңгыс аай күрүне шылгалдаларының түңнелдери эки болза, олар медальдарга төлептиг болур. Шеригжи өөредилге чери бедик чедиишкиннери дээш оон-даа өске шаңнал-макталдарны доозукчуларга тыпсыр. 18 кадет — 1-ги чергениң хөрек демдээн, 25 кижи 2-ги чергениң медальдарын алыр. 7-ги өөредилге ротазының кижизиттирикчилери үре-түңнелдиг көргүзүглери дээш янзы-бүрү спортчу категорияларга шупту төлептиг болганнар.
Кызылдың президентиниң кадет училищезиниң чаагай чараш чаңчылы ёзугаар байырлыг байдалга өөредилге чериниң тугун бо чылдың доозукчу бөлүү 10-гу класстың өөреникчилериниң тук киискидер командазынга дамчыткан. Эң бичии кижизиттирикчилер– бешки класстың өөреникчилери, доозукчуларның оруу ажык, ажыл-херээ чогунгур болзун дээш кижи бүрүзүнге “аас-кежиктиг беш рубльдерни” сөңнээннер. Ооң соонда суггур чаъс кудуп эгелээн, байырлыг хемчег өөредилге чериниң залынга уламчылаан.
Уран-талантылыг өөреникчилер онза танцы-самын болгаш ыр-шоорун бараалгаткан. 2025 чылдың доозукчулары “Кадет сылдызы” деп хореография ансамблиниң кежигүннери, олар Тываны төлээлеп, Россияның Камгалал яамызының өөредилге черлериниң аразында “Вдохновение” деп ийи дугаар арт-фестивальга чедиишкинниг киришкеннер. Оон аңгыда, бо чылын доозуп турар оолдар Ада-чурттуң Улуг дайынының юбилейлиг Тиилелгезиниң хүнүнде байырлыг чыскаалды эгелээр аас-кежиктиг болганнар. Олар Тиилелге тугун киискидип үндүрер бөлүктүң кежигүннери.
“Бо доозар чылывыста дыка хөй байырлыг хемчеглер эрткен. Чүге дизе Тиилелгениң юбилейлиг чылы база болган. Бис барык шуптузунга киржип турдувус. Меңээ бүгү чуртталгамда уттундурбас болуп артып калыры чигзиниг чок. Ынчалза-даа Тиилелге хүнүнде Арат шөлүнге байырлыг чыскаалга киришкенивис чүге-даа деңнешпес. Сөөлгү коңга муңгаранчыг-даа, өөрүнчүг-даа-дыр. Маңаа өөренген чылдарым карак чивеш аразында дыка дүрген эрте бер- ди” – деп, доозукчу Эренчин Ховалыг бодунуң өөрүшкүзү-биле үлешкен.
“Ынак училищем-биле байырлажыры мындыг берге боор деп бодавадым. Башкыларымга, ада-иемге, кижизидикчи башкыларымга берген билиглери дээш өөрүп четтиргенимни илередип тур мен. Чылдар эрткени билдинмейн барды. Бодаарымга барык дүүн чаа-ла училищеже дужаар дээш, шыңгыы шылгалдаларны эртип турган ышкаш мен" — деп, Аяна Ондар чугаалаан.
Өөредилге чери-биле чүгле доозукчуларга байырлажыры берге эвес, а башкыларга кижизиттирикчилерин улуг чуртталгаже үдээри, оларның-биле байырлажыры база муңгаранчыг болган.
“Сөөлгү коңгада кижи хөй янзы сеткил-хөөннүг болур-дур. Бис, башкылар, өөрүп, муңгарап, чоргаарланып-даа турдувус. Чеди чыл бурунгаар беш класс хензиг оолдар келген, ам олар улуг чуртталгаже базымны кылып турар, меңээ бүзүренчиг эвес-тир. Ооң мурнунда дег тенек, чаптанчыг чаңнары читкен. Олар чуртталгаже шыңгыы көрүштүг, харыысалгалыг хамаатылар апарган. Ол дээш чоргаарланыр-дыр мен” — деп, 11”А” класстың башкызы Саяна Бюрбю сагыш-сеткилин үлешкен.
Байырлыг чыскаалдың эң хүндүлүг аалчылары ада-иелер болган. Олар башкылар-биле деңге шупту доозукчуларга чылыг-чымчак сөстерни сөглеп, байырын чедиргеннер.
Шеңней Ховалыг доозукчу оглунга чоргааралын илереткен: “Мээң улуг оглум Кызылдың президентиниң кадет училищезин доозуп турар. Ол дуңмаларынга үлегер-чижекти көргүзүп чоруур. Бо өөредилге черинче шилилгени эрткеш, чедиишкинниг доозуп алды, эр хей. Башкыларывыс бедик арга-дуржулгалыг, эки билиглерни ажы-төлүвүске берген. Четтиргеним илередип тур мен”.
Доозукчуларның мурнунда күрүне шылгалдалары, кыска чайгы дыштанылга, чурттуң дээди өөредилге черлеринче кирер шылгалдалар манап турар. Төрээн чериниң төлептиг хамаатылары, эрес-дидим офицерлери болуру чугула деп, 2025 чылдың доозукчулары санап турар.
Олча ОНДАР.
Кызылдың президентиниң кадет училищезиниң парлалга албанының чуруктары.
“Шын” №19 2025 чылдың май 22