Ада-ие кандыг болдур, ажы-төл ындыг дээр болгай. Ону бис, Кызыл хоорайның Московская кудумчузунуң 101 дугаарлыг хөй аал чурттаар бажыңының кырганнары, хоочун чурттакчылары дириг чижек кырында көрүп чайладывыс. Бажы бедик Бай-Тайганың Бай-Тал суурундан Зоя, Михаил Хертектер езулуг үлегерлиг ада-ие чорааннар-ла боор. Чүге дээрге Кызылда башкылап чедип келген оларның уруу Чыжыргана Михайловна Хертек кончуг-ла кижизиг, эвилең-ээлдек, биче сеткилдиг, ажыл-ишчи уруг-дур. Ооң чүгле арын-шырайы, даштыкы овур-хевири эвес, кайгамчык байлак сагыш-сеткилдиг, иштики делегейи делгем, чараш кыс болду.
Бистиң бо 14 подъездилиг узун «кривой» дээр бажыңывыс ажыглалга киргенден бээр 30 чыл четсе-даа, карак өөртүр чаңгыс чечек-чимис деп чүве тарып көрбээн «чуду-кара» чурттакчыларлыг бажың чүве. Бо чылдың май айдан эгелеп 9 дугаар гимназияның тыва дыл, чогаал башкызы Ч.М. Хертек бодунуң эвилелчилерин организастааш, хөй тайылбыр ажылының күжү-биле подъездилер мурнунда чаңгыс-даа хос чер арттырбайн, янзы-бүрү клумбаларны чогаадып тургаш, чүзүн-бүрүн өңнүг чечектер өзүмнерин тарып өстүргеннер. Хоорай чагыргазының доктаалынга даянып, мөөрейге күжениишкинниг киришкен. Ам ол девискээр чаны-биле эртерге чаагай чыттыг чараш чечектерден аңгыда, хостуг ханаларда үениң темазынга дүүштүр чогааттынган көрүштүг плакат, панорамаларны чурааны уткалыг, улуг-биче кижилерни бодандырар, эстетиктиг таалалды оттурар. Бо-ла чүүлдү бодамчалыг, шынарлыг кылып турарын көргеш, «Кандыг мергежилдиг, кым силер?» – деп, эгезинде сонуургап айтырарывыска, бодун мактап, чарлаттынмас, хоржок болган.
– Авам Зоя Хертековна биолог башкы болгаш, дыка хөй чылдарда Бай-Тал школазының ногаан шөлүн харыылап, ажылдап чайлаарга, ооң чараш чечектерин магадап өскен мен – деп, кыска харыызындан кижи хөйнү билип алыр. Ол тускай эртемниг дизайнер эвес-даа бол, төрелдери болур Бай-Тайганың уктуг-дөстүг чурукчу оолдарынга Украинада тускай операцияга удурланган көрүштү, «Тыва Россия-биле» деп бодалды «Азияның төвү», «Москва, Кызыл шөлдү», «Азастың лилиялары» деп чуруктарда көргүскен. Оолдарның үе-шагы, будуктарның өңүн таарыштыр шилип садары – Чыжыргана Михайловнаның ачы-буянныг арын-нүүрүнде арткан. Дузалакчы оралакчылары болгаш квартираларның чамдык чурттакчылары кампанияның эгезинде идепкейлиг киришкенин демдеглээр апаар.
Кандыг-даа таварылгада ажылды көдүрлүүшкүннүг эгелеп алгаш, ара кааптары багай чаңчыл. Бо изиг-кааң хүннерде ол бодарадып каан төлдери ышкаш чаптанчыг өзүмнерин суггарбайн каапкан болза, дириг чечектер суксап-кадып каарлар ийик. Ылаңгыя парковка артында саглагар чаш талдар халая берген кагып-суксап турда-ла, аныяк оолдар, кыстар карак ажыт машиназынга олурупкаш, газын үрүп ыңай болурлар. Ол бүгү өзүмнерниң саглайтыр сергеп, мандып келгени Александр Старцев, Саяна Тараачыевна сугларның дузазы-биле Ч.М. Хертектиң ажаап, суггарып чайлаанының ачызы-дыр.
Хоочуннарның мурнундан Нина СЕРЕНОТ. Кызыл хоорай.